جشنواره تئاتر فجر/ پوسترها با طراحی زیبا و جذاب، به راحتی توجه مخاطبان را جلب می‌کنند. طراحی های خلاقانه و منحصر به فرد می‌توانند نشان دهنده مضمون و شخصیت فستیوال باشند. پوسترها به عنوان نماینده برند فستیوال عمل می‌کنند و به کمک عناصر هنری شناسایی آن را ساده و قابل تشخیص می‌سازند.
به همین دلیل توجه به این بخش در هر جشنواره جزو واجبات است. با این حال بعد از گذشت چهل و اندی سال از برگزاری جشنواره‌های فجر هنوز ضعف‌های مدیریتی و هنری در بخش طراحی پوستر دیده می‌شود.
همانطور که کمتر از یک ماه پیش که از پوستر جشنواره فیلم فجر رونمایی شد. این جشنواره با انتقادهای صریح اهالی هنر و فرهنگ و رسانه روبه‌رو شد و کمتر از گذشت 3 روز تصمیم به جایگزینی پوستر این دوره از جشنواره گرفته شد که می‌توان گفت یکی از درست‌ترین تصمیماتی بود که از زمان آغاز این جشنواره تا امروز اتخاذ شده است. دلیل آن هم بدسلیقگی در اجرا و نداشتن هیچ شباهتی از چهره طراحی شده با زنده‌یاد رقیه چهره‌آزاد نماد ماندگار مادر در سینمای ایران بود. با این حال باید دید که تکلیف پوستر بعدی مهمترین جشنواره سینمایی کشور چه خواهد شد!
پس از حذف پوستر این رویداد نوبت به جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر رسید و طبق اعلام قبلی دبیرخانه در روز نشست رسانه‌ای، در حالی که اصحاب رسانه چشم انتظار پوستر بودند، در نشست 3 ساعته این رویداد خبری از رونمایی نشد.
پس از آن گفته شد به علت مشکلات فنی و حساسیت‌های بسیاری که در خصوص پوستر به وجود آمده مراسم رونمایی به تعویق خواهد افتاد.
بعد از چندین روز چشم انتظاری بالاخره از پوستر چهل و سومین جشنواره تئاتر فجر در یک مراسم خصوصی متشکل از شورای سیاست گذاری و مدیران جشنواره رونمایی شد و طبق شنیده‌ها، پوستر این دوره نیز قبل از رونمایی عمومی چندین بار تعویض شده بود. برای اطلاع از صحت و سقم این ماجرا به سراغ مهدی دوائی طراح پوستر این جشنواره که در چهل و سومین دوره به عنوان مدیر هنری نیز در حال فعالیت است، رفتیم.
این هنرمند که سال‌هاست در زمینه طراحی پوستر فعالیت می‌کند، تا امروز مسئولیت طراحی پوستر بسیاری از جشنواره‌های فرهنگی و هنری ایرانی را به عهده داشته و باتوجه به سابقه‌ای که در این حوزه دارد از او انتظار اتفاق‌های خوب و مثبت می‌رود.
دوائی در گفتگو با پلاتوهنر از چالش‌های طراحی پوستر در این دوره از جشنواره گفت.
این هنرمند در ابتدای سخنانش با اشاره به چالش‌هایی که طراحان در دوران حرفه‌ای کار خود با آنها روبه‌رو می‌شوند عنوان کرد: تمرین و طراحی، بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی یک طراح است. تقویت حافظه تصویری باید به صورت مداوم انجام شود تا ذهن طراح همواره سرشار از تصاویر و ایده‌ها باشد.
او ادامه داد: ذهن طراح باید همچون یک آزمایشگاه سیار عمل کند که در آن تلفیق تصاویر به شکل حسی و خلاقانه تجربه می‌شود. اولین چالش یک طراح، خود اوست؛ اینکه کارش برایش به یک عادت روزمره تبدیل نشود و در دام روزمرگی یا کارمندی حرفه‌اش گرفتار نشود.
مدیر هنری چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در بخش دیگری از سخنانش عنوان کرد: چالش بعدی طراحان، ارتباط با سفارش‌دهنده است. طراح باید بتواند جهان ذهنی خود را به وضوح به سفارش‌دهنده منتقل کند و ایده‌هایش را برای او توضیح دهد.
او افزود: چالش سوم، مواجهه با مخاطب است؛ طراح و سفارش‌دهنده باید بازخوردهای جامعه نسبت به کار خود را پیش‌بینی و بررسی کنند. طراحی برای یک فستیوال اما چالش‌های بیشتری دارد، زیرا دامنه سفارش‌دهندگان گسترده‌تر و مخاطبان بسیار بیشتر و متنوع‌تر هستند.
دوائی با بیان اینکه گرافیک مدرن هنری وارداتی است، عنوان کرد: اولین مواجهه نسل‌های پیشین ما با گرافیک مدرن، از طریق پوسترهایی بود که اغلب با حروف لاتین ترکیب شده بودند. این تصاویر توجه طراحان نسل اول و دوم گرافیک ایران را جلب کرد و بیشتر آثار آنها رویکرد تصویرسازانه داشت. با گذشت زمان، طراحان ایرانی به اهمیت حروف پی بردند و فهمیدند که حروف می‌توانند به اندازه تصاویر، یا حتی بیشتر، نقش‌آفرینی کنند.
پوسترهای ادوار قبلی جشنواره تئاتر فجر کلافه‌ام می‌‌کردند
این هنرمند در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به پوسترهای دوره‌های قبلی جشنواره تئاتر فجر گفت: وقتی پوسترهای دوره‌های مختلف جشنواره فجر را می‌دیدم، از نحوه استفاده از نشانه‌نوشته و اطلاعات نوشتاری کلافه می‌شدم. اغلب این عناصر به‌صورت کم‌اهمیت و صرفاً برای رفع تکلیف در اطراف ایده مرکزی قرار می‌گرفتند.
او ادامه داد: لوگوتایپ جشنواره نیز گاهی با بی‌سلیقگی و ایرادات فراوان طراحی می‌شد. در دوره چهلم، با همکاری احمد زیرک، روی نشانه‌نوشته کار کردیم و بارها ترکیب‌های مختلف را اتود زدیم تا به نتیجه‌ای برسیم که اکنون در چهارمین دوره تثبیت شده است.
مدیر هنری چهل و سومین جشنواره تئاتر فجر با بیان اینکه پوستر اصلی این دوره طراحی دیگری داشته اما به علت عدم توافق با سفارش‌دهندگان به طرح فعلی رسیده‌اند، گفت: ایده اصلی من برای پوستر جشنواره، طرح دیگری بود که به دلیل عدم توافق میان سفارش‌دهندگان به سرانجام نرسید و در نهایت، روی ایده تندیس به جمع‌بندی رسیدیم.
او ادامه داد: شاید دلیل ناکامی پوستر اول، سرعت بالای تغییرات مدیریتی و سیاسی بود که از روند شکل‌گیری ایده‌ها و طراحی‌ها پیشی می‌گیرد. این تغییرات، فرصت همگن‌سازی انرژی میان طراح و مدیران جدید را از بین می‌برد و اعتماد لازم برای پیشبرد کار دیرتر شکل می‌گیرد. به هر حال، خروجی نهایی کار ما مستقیماً تحت تأثیر این تحولات است.
این هنرمند در پایان سخنانش با اشاره به دلایلی که منجر به تکراری بودن طرح پوستر در ادوار سابق جشنواره تئاتر فجر شده است، گفت: تفاوت میان طراحی پوستر برای یک نمایش و یک فستیوال، به زمینه کاری و انتظارات متفاوت آنها برمی‌گردد. در طراحی برای نمایش، سفارش‌دهنده معمولاً یک کارگردان است که خود هنرمند بوده و خلاقیت و زیبایی‌شناسی را در اولویت قرار می‌دهد. اما در طراحی برای یک فستیوال، سفارش‌دهندگان اغلب مدیران فرهنگی هستند که الزاماً هنرمند نیستند و اولویت‌هایشان بیشتر بر ملاحظات مدیریتی استوار است تا خلاقیت و استتیک.
درمورد جشنواره تئاتر فجر بیشتر بخوانید:
پاسخی به شایعات حول محور تغییر دبیر چهل و سومین جشنواره تئاتر فجر
