اهمیت حضور عکاسان در جنگ…
به گزارش پلاتو هنر، در ابتدای تاریخ عکاسی، عکس در انحصار افراد خاصی بود، چه در سمت عکاس و چه در سمت موضوع برای تهیه عکس پرتره از خود، چون‌که عکاسی مراحل فنی بسیار پیچیده‌ای داشت که باعث می‌شد هر شخصی سواد و تخصص عکاسی نداشته باشد.
ازسوی دیگر، هزینه یک عکس پرتره چنان بالا بود که هرکسی نمی‌توانست تهیه عکس خود و خانواده‌اش را داشته‌باشد. تلاش‌ها برای اینکه عکاسی در نوع خود وسیله‌ای برای عموم مردم در دسترس باشد، از همان روزها دنبال می‌شد تا عکس و ثبت آن بتواند بخشی از زندگی روزمره افراد شود و افراد عادی بتوانند لحظات خاص و ویژه زندگی‌شان را تکرارپذیر و ثبت‌پذیر کنند.
شهروند خبرنگار…
با گسترش فراوان عکاسی در ایالات متحده امریکا مصادف شد با کارت‌پستال‌ها یا کارت‌پستال‌های کم‌هزینه پدیدار اول، کارت‌پستال‌ها عکاسان را ترغیب کرد تا روزنامه‌نگار و وقایع‌نویس عمومی شوند، مخصوصاً در شهرهایی که روزنامه‌شان هنوز نمی‌توانست عکس چاپ کند.
شخص دیگری که در این زمینه فعالیت می‌کرد جورج ایستمن بود. او با کمک و شعار معروف «شما دکمه را فشار دهید، بقیه‌اش را ما انجام می‌دهیم» توانست مردم را به سمت عکاسی سوق دهد. این همه‌گیری سبب تولید عکس در زمینه‌های مختلف شد: بازار بزرگ عکاسی با فیلم سیاه‌وسفید. جورج ایستمن در اواخر دهه ۱۸۸۰ راه را برای انداختن بازیابی تصویری جهان مادی و گشایش راهی که هر فرد با درآمد متوسط که از پس خرید دوربین و فیلم بر می‌آمد ممکن کرد.
اولین موج دموکراتیزه کردن بیان تصویری آغاز شد. از طرفی گونه تحولات نیز در زمینه دیجیتال سبب شد تا هر شخصی بتواند اطلاعات را از محیط پیرامون خود و از آن‌ها را ثبت کند. موج دوم دموکراتیزه کردن بیان تصویری را دوربین‌های دیجیتال به راه انداختند که سبب گسترش شهروند خبرنگار شد.
اصطلاح «شهروند خبرنگار» به آن دسته از شهروندان اجتماع اشاره دارد که در فرایند جمع‌آوری و گزارش و تحلیل و انتشار اخبار و اطلاعات در جامعه نقش فعالی ایفا می‌کنند. این افراد لزوماً تخصصی ندارند و بدلیل علاقه و جنبش‌های به‌موضوع، به تهیه عکس و فیلم می‌پردازند.
عکاسان در جنگ…
در سال‌های اخیر، به‌دلیل پیشرفت و گسترش فناوری‌های دسترسی‌پذیر و همه‌گیر شدن دوربین‌های دیجیتال و فعالیت شبکه‌های اجتماعی و استفاده گسترده مردم از این رسانه‌ها اصطلاح شهروند خبرنگار گسترش بیشتری یافته است. در کنار این موارد، دعوت سایت‌ها و نقش عکاس و عکس در جنگ بسیار مهم، چندلایه و تأثیرگذار است.
شبکه‌های تلویزیونی و حتی اخبارهای شبانه به تهیه و ارسال عکس و فیلم‌های خبری، این فرهنگ رسانه‌ای را توسعه داده است. شهروندخبرنگار چنان گسترش یافته که خبرهای زیادی با پوشش خبری آنان در ذهن مردم ماندگار شده است.
دایره تأثیر عکس‌های شهروندخبرنگار در برقراری ارتباط است و در دنیای امروز برقراری ارتباط از طریق عکس و تصویر به بخشی از گفتمان انسانی تبدیل شده است. این گرایش در عکاسی ویژگی‌های خاصی دارد و نگاه آن نگاه یک عکاس خبری متفاوت است و این تفاوت در نگاه اول مشخص است.
البته تهیه عکس‌های شهروند خبرنگار خط قرمزهایی دارد، ازجمله رعایت حریم خصوصی افراد و حفظ آبروی شخصیت‌ها و دخالت و تجسس‌نکردن در زندگی دیگران و غیره که گاه این خط قرمزها شکسته می‌شود.
عکاسان در جنگ…
تحلیل محتوای رسانه‌ای در ایران، شهروندخبرنگار نقش بزرگی در اشاعه خبر در کشور دارد. سردبیران سرویس عکس خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها محدودیت‌های زیادی در زمینه انتشار عکس‌هایی با موضوعات اجتماعی دارند، ازجمله بخشی از مشکلات اجتماعی و سیاسی کشور در نوعی سکوت خبری نادیده گرفته می‌شود. در اعتراض‌ها و درگیری‌های خیابانی چند سال گذشته در کشور، نوع برخورد با عکاسان سبب شد عکاسان خبری و مستقل به عکاسی برخی موضوعات و معضلات اجتماعی نپردازند.
در چنین شرایطی، وظیفه اطلاع‌رسانی بر دوش عکاسان مستقل و یا در روش شهروندخبرنگاری قرار می‌گیرد. این عکاسان بدون هیچ انتظاری و یا در بسیاری مواقع تحت فشارهای سنگین، عکس‌های خود را در فضای مجازی منتشر می‌کنند، روز دیگر از طریق اخبار رسمی منتقل نمی‌شوند، بلکه رسانه‌های دیگری این کار را بر عهده می‌گیرند و شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های خارجی مردم را به انتشار عکس و فیلم دعوت می‌کند.
بنابراین، همان‌گونه که گفته شد، امروز شهروندخبرنگار، به‌صورت بسیار گسترده جهان را فراگرفته است. عمده دلایل این گسترش را می‌توان در دسترس‌بودن دوربین‌های دیجیتال و کیفیت بالای دوربین تلفن‌های همراه و عمومی‌شدن آن‌ها دانست.
حضور و نقش عکاسان در جنگ
عکس‌های جنگی تنها مستندسازی لحظات نیستند، بلکه به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای اطلاع‌رسانی، تحریک احساسات، تغییر افکار عمومی، و حتی تأثیرگذاری بر روند جنگ عمل می‌کنند.
عکاسان جنگ در خط مقدم حضور دارند تا لحظات واقعی، رنج مردم، ویرانی‌ها، و درگیری‌ها را ثبت کنند. این تصاویر، مدارک تاریخی ارزشمندی هستند که می‌توانند حقیقت جنگ را در برابر تحریف‌ها حفظ کنند.
تصاویر جنگ اغلب بر احساسات عمومی تأثیر می‌گذارند. نمونه‌ای معروف از این تأثیر، عکس «دختر ناپالم» در جنگ ویتنام است که نقش بزرگی در تغییر دیدگاه مردم آمریکا نسبت به جنگ داشت.
عکس‌ها می‌توانند شواهد مستقیمی از جنایات جنگی یا نقض حقوق بشر باشند. این تصاویر در محاکم بین‌المللی و گزارش‌های حقوق بشر نقش کلیدی دارند.
عکس‌ها می‌توانند به‌صورت گزینشی مورد استفاده قرار گیرند تا یک روایت خاص از جنگ را تقویت کنند. دولت‌ها و گروه‌های درگیر ممکن است از عکس‌ها برای ترویج دیدگاه خود بهره بگیرند.
برخی عکاسان جنگ، با وجود فضای خشن، به دنبال زیبایی‌شناسی خاص در تصاویر خود هستند و عکس‌ها را به‌عنوان نوعی بیان هنری و انسانی از رنج و مقاومت ارائه می‌دهند.
عکس‌های جنگ می‌توانند بیننده را به فکر فرو برند و باعث شوند نسبت به شرایط جنگ و پیامدهای آن آگاه‌تر و همدل‌تر شوند.
عکاسان جنگ، شاهدان خاموش تاریخ‌اند. آن‌ها با دوربین‌هایشان، حقیقت را از دل آشوب بیرون می‌کشند. هر عکس جنگی، روایتی از شجاعت، درد، مقاومت یا ویرانی است که می‌تواند تاریخ را تغییر دهد. در دنیای امروز، که تصاویر سریع‌تر از کلمات منتشر می‌شوند، نقش عکاس در جنگ از همیشه مهم‌تر است.
بهرام رادان در نقش عکاس جنگ
فیلم سینمایی «حکایت عاشقی» به کارگردانی احمد رمضان‌زاده و به تهیه‌کنندگی مسعود جعفری جوزانی با موضوع فاجعه دلخراش بمباران شیمیایی شهر حلبچه و با بازی بهرام رادان، قطب‌الدین صادقی و شوان عطوف، محصول سال 1393 در ژانر درام, جنگی، داستان یک عکاس ایرانی را روایت می‌کند که اولین نفری است که بعد از بمباران شیمیایی حلبچه، وارد این شهر می‌شود و از آن عکاسی می‌کند؛ این عکاس در طی این سفر، با دختری آشنا می‌شود و ماجراهای عاشقانه‌ای میان آن‌ها اتفاق می‌افتد.
گزارش «عکاسان در جنگ، شاهدان خاموش تاریخ‌اند» اقتباسی از کتاب «نوشتارهای عکاسی مستند» نوشته فرهاد مطاعی است.
بیشتر بخوانید:
