به گزارش پلاتو هنر، این روزها به سادگی و در چند ثانیه می‌توان با کمک ابزارهای تبدیل متن به تصویر هوش مصنوعی، تصاویر و عکس‌های خارق‌العاده خلق کرد. اما با وجود توانایی‌های این فناوری، چه اتفاقی برای هنر عکاسی خواهد افتاد؟ آیا عکاسی به مرور از بین خواهد رفت و یا تنها برخی از ژانرها تحت‌تاثیر قرار خواهند گرفت؟

این موضوع بهانه‌ای شد تا گفت‌وگویی با ستاره مجتهد سلیمانی درباره «هوش مصنوعی و عکاسی» داشته باشیم.

ستاره مجتهد سلیمانی فارغ التحصیل رشته فاین آرت از دانشگاه کینگستون لندن است. او سال‌ها است که به صورت حرفه‌ای در حوزه عکاسی فعالیت دارد و در دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های مختلف تدریس می‌کند. مجتهد سلیمانی عضو هیئت مدیره کانون عکاسان شفق نیز است.

گفت‌وگوی اختصاصی پلاتو هنر با ستاره مجتهد سلیمانی را در ادامه می‌توانید، بخوانید.

چت‌بات ChatGPT، دریچه آشنایی با هوش مصنوعی

ستاره مجتهد سلیمانی در پاسخ به سوال خبرنگار پلاتو هنر مبنی بر نحوه آشنایی خود با این فناوری گفت: به واسطه تدریس عکاسی، همیشه سعی می‌کنم اطلاعات به روز این حوزه را دنبال کنم. حدودا یک سال و نیم پیش بود که با چت‌بات ChatGPT آشنا شدم و از طریق تعامل با آن، با هوش مصنوعی بیشتر آشنا شدم.

این استاد دانشگاه پیش از اشاره به کاربردهای این فناوری در عکاسی، هوش مصنوعی را تعریف کرد: هوش مصنوعی شامل نرم‌افزار و سخت‌افزارهایی می‌شود که می‌توانند قابلیت‌های یک موجود هوشمند را از خودشان نشان دهند. قوه ادراک و تشخیص، حل مسئله، یادگیری و تعامل، از ویژگی‌های این فناوری هستند.

ورود هوش مصنوعی به دنیای عکاسی

سلیمانی با اشاره به دوربین‌های دیجیتال مطرح کرد: هوش مصنوعی از ابتدا در دوربین‌های دیجیتال وجود داشته است اما ما از آن مطلع نبودیم. اجازه دهید تا نگاهی به نحوه کار دوربین دیجیتال بیندازیم. دوربین دیجیتال یک سنسور دارد که تصاویر را دریافت می‌کند و سپس، آن را به پردازنده خود می‌دهد. دوربین پس از پردازش عکس یک فایل JPG از آن را به ما می‌دهد. این فرآیند براساس تعریفی که امروزه از هوش مصنوعی ارائه می‌شود، یک عملکرد هوشمند به شمار می‌آید. بنابراین، دوربین‌های دیجیتال دارای هوش مصنوعی هستند.

او اظهار کرد: حتی هوش مصنوعی در دوربین تلفن‌های همراه ما هم وجود دارد؛ ساده‌ترین مثال، سیستم تشخیص چهره در آن‌ها است.

کاربردهای هوش مصنوعی در عکاسی

ستاره مجتهد سلیمانی اشاره کوتاهی به کابردهای هوش مصنوعی در عکاسی کرد و گفت که این فناوری از همان مرحله ابتدایی عکاسی یعنی ایده پردازی، کمک زیادی به عکاس می‌کند و به تفکرات او نظم می‌دهد.

او با اشاره به دیگر کاربردهای هوش مصنوعی تصریح کرد: در مرحله ویرایش عکس، نرم‌افزارهای زیادی وجود دارند که می‌توانند به صورت هوشمند عکس را ویرایش کنند. همچنین برای نحوه ارائه عکس هم می‌توان از این فناوری کمک گرفت.

هوش مصنوعی؛ تهدید یا یک رسانه جدید؟

این مدرس هنر هوش مصنوعی را رسانه هنری جدیدی دانست و تصریح کرد: زمانی که عکاسی به وجود آمد، هنرمندان آن را رقیب نقاشی تلقی می‌کردند و عکاسی را یک تکنیک می‌دانستند نه یک هنر. در حال حاضر هم شاهد همان اتفاق هستیم؛ عکاسان هوش مصنوعی را رقیب خود می‌دانند اما دراقع هوش مصنوعی یک رسانه هنری جدید است و کسانی که در این رسانه فعالیت می‌کنند را هنرمند هوش مصنوعی می‌نامند. همان‌طور که عکاسی نقاشی را از بین نبرد، هوش مصنوعی هم عکاسی را از بین نخواهد برد.

هوش مصنوعی و مشکلات آن

یکی از مشکلاتی که این روزها گریبان‌گیر جامعه عکاسی شده، ارائه عکس‌هایی که با هوش مصنوعی ساخته شده‌اند در مسابقات عکاسی است. این هنرمند در این مورد عنوان کرد: رسانه هنر هوش مصنوعی به خوبی می‌تواند برخی از مفاهیم را به تصویر بکشد و حضور یک اثر از این رسانه در مسابقه عکاسی، فضا را ناسالم و نابرابر می‌کند زیرا تشخیص اینکه این عکس نتیجه تلاش‌های یک عکاس است یا خیر، ممکن نیست. البته، به تازگی برخی از ابزارهای هوش مصنوعی، عکس‌های تولیدی‌شان را علامت‌گذاری می‌کنند تا بتوانیم متوجه این موضوع شویم.

او با اشاره به «اَدوبی»، شرکت سازنده فتوشاپ گفت: برای حل این مشکل، شرکت «اَدوبی» درحال مذاکره با شرکت‌های دیگر است تا در متا دیتای عکس ذکر شود که این عکس با کدام نرم‌افزار هوش مصنوعی تولید یا ویرایش شده است.

سلیمانی یکی دیگر از مشکلات هوش مصنوعی را کپی‌رایت دانست و مطرح کرد: عکسی که با کمک هوش مصنوعی ساخته می‌شود به نام کیست؟ ابزارهای اِی آی به عکس‌هایی که در شبکه جهانی وب وجود دارند، دسترسی دارند و گاهی بدون اجازه از هنرمند، از عکس‌های او برای ساخت عکسی جدید استفاده می‌کنند یا حتی عین همان عکس را ارائه می‌کنند. در این جا هم بحث مالکیت فکری اثر مطرح است و هم مالکیت فیزیکی آن.

این استاد دانشگاه در پایان این بخش اخبار جعلی را از دیگر معایب هوش مصنوعی خواند و گفت که برخی از افراد سودجو به راحتی می‌توانند با کمک این فناوری از عکس چهره و صدای شما سوءاستفاده کنند.

آیا هوش مصنوعی برخی از ژانرهای عکاسی را از بین می‌برد؟

این هنرمند درباره شاخه‌های مختلف عکاسی گفت: هوش مصنوعی نمی‌تواند همه ژانرهای عکاسی را از بین ببرد زیرا برای برخی از ژانرها مانند عکاسی مستند، خبری و جنگ، عکاس باید دوربین به دست داشته باشد تا واقعیت را ثبت کند. در برخی دیگر از شاخه‌های عکاسی اما مانند عکاسی هنری و تبلیغاتی، ممکن است نقش دوربین در آن‌ها کمرنگ شود. این شاخه‌های عکاسی از بین نخواهند رفت و تنها ممکن است رسانه آن‌ها از عکاسی به رسانه هنر هوش مصنوعی تغییر پیدا کند. برای مثال، تمامی مراحل یا بخش بزرگی از مراحل عکاسی تبلیغاتی در آینده ممکن است توسط کامپیوتر اتفاق بیفتد زیرا برخی از ابزارهای هوش مصنوعی مانند «میدجرنی»، تا حد زیادی امکانات دوربین را دارند؛ یعنی شما می‌توانید سرعت شاتر، فاصله کانونی، ISO و غیره را مشخص کنید.

او ادامه داد: هنرمندی که تاکنون ساعت‌ها در استودیو وقت می‌گذاشت و عکاسی می‌کرد، حالا با همان دانشی که دارد، می‌تواند از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده کند و در واقع رسانه خود را تغییر دهد.

آیا هوش مصنوعی جایگزین دوربین‌ می‌شود؟

این عکاس درباره آینده دوربین‌های دیجیتال گفت: من فکر نمی‌کنم که هوش مصنوعی جای دوربین دیجیتال را بگیرد زیرا همان‌طور که اشاره کردم، برای به تصویر کشیدن دنیای واقعی و ثبت آن، ما به دوربین نیاز خواهیم داشت.

سلیمانی عکاسی حیات وحش و طبیعت را از دیگر ژانرهایی دانست که وابسته به دوربین هستند.

این هنرمند تصریح کرد: دوربین‌های دیجیتال همچنان تحت‌تاثیر هوش مصنوعی خواهند بود زیرا این فناوری در پیشرفت، کیفیت و کاربرد آن‌ها تاثیر به‌سزایی دارد.

چند توصیه به هنرمندان 

ستاره مجتهد سلیمانی در پایان این گفت‌وگو چند نکته را گوشت‌زد کرد: پیشرفت هوش مصنوعی اجتناب ناپذیر است و به جای مقاومت در برابر آن، بهتر است با این فناوری همراه شویم. در ابتدا همه با دوربین‌های عکاسی دیجیتال مخالف بودند اما دوربین به آرامی جای خودش را در میان ما باز کرد. یک مدتی هم بود که هنرمندان به عکس‌های ویرایش شده در فتوشاپ، واکنش مثبتی نشان نمی‌دادند و حتی این عکس‌ها در جشنواره‌ها هم پذیرفته نمی‌شدند اما بعدا به این نتیجه رسیدند که باید حتما مقداری رنگ و نور عکس را ویرایش کنند. هوش مصنوعی یک رسانه جدید است و اگر با آن همراهی نکنیم، هنرمندان هنر دیجیتال جای ما را خواهند گرفت.

او در پایان گفت: زبان انگلیسی نقش خیلی پررنگی در استفاده از هوش مصنوعی ایفا می‌کند و توصیه من به هنرمندان این است که یک آشنایی اولیه با این زبان داشته باشند.

برای آشنایی با ابزارهایی که برای خلق تصویر کاربرد دارند، این گزارش را بخوانید. همچنین، برای آشنایی با پروژه جالب «ذهن به تصویر» دانشگاه سوربون فرانسه که در آن سعی دارند تصاویر را مستقیما از ذهن شما و بدون واسطه با کمک هوش مصنوعی عینیت ببخشند، نگاهی به این گزارش بیندازید.

فاطمه زهرا معصومی