نمایش «جن زدگان» براساس نمایشنامه «اشباح» به قلم هنریک ایبسن شاعر و نمایشنامه نویس نروژی با کارگردانی و دراماتورژی سعید کریمی بهمن و اسفند 1403 روی صحنه پردیس تئاتر شهرزاد اجرا رفت.
سعید کریمی کارگردان این نمایش در گفتگو با پلاتوهنر، در ابتدای سخنانش با اشاره نمایشنامه «اشباح» گفت: این نمایشنامه در سال ۱۸۸۱ نوشته شده و بیش از ۱۴۰ سال قدمت دارد. این اثر در بستر فرهنگی اسکاندیناوی شکل گرفته است. اما از منظر کارگردانی، دغدغه ذهنی من در اجرای «جن‌زدگان» این بود که چگونه می‌توان مضامین این نمایشنامه را با حال و هوای جامعه امروز ایران تطبیق داد. با مطالعه و مقایسه این اثر، متوجه شدم که بسیاری از مفاهیمی که ایبسن مطرح کرده، قرابت معنایی فراوانی با مسائل جاری جامعه ما دارد. از جمله تضاد سنت و مدرنیته، مسئله گناه، وجدان معذب و اصطکاک میان باورهای مذهبی و جریان‌های مدرن که در دوران نگارش این نمایشنامه در نروژ نیز مطرح بوده است.
این کارگردان با اشاره به رویکرد کارگردانی و فضاسازی نمایش «جن زدگان» عنوان کرد: در کارگردانی این نمایش تلاش کردم جهان زیرمتنی و لایه‌های پنهان نمایشنامه را با استفاده از تکنیک‌هایی همچون سایه‌بازی و نمایش تاریکی‌ها تقویت کنم. هدف از این کار، برجسته‌سازی فضای سیاه و پرتنش اجتماعی بود که شخصیت‌های نمایش در آن گرفتار شده‌اند. این تمهیدات باعث افزایش کشمکش در داستان شده و احساس همذات‌پنداری مخاطب را با شخصیت‌های نمایش تقویت می‌کند.
او ادامه داد: تا جایی که بررسی کردم، طی ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر اجرای صحنه‌ای از این نمایشنامه در ایران دیده نشده است. حتی در سایت تیوال نیز اطلاعاتی درباره اجرای این نمایش وجود ندارد. البته ممکن است در گذشته اجراهایی داشته، اما اطلاعات دقیقی در این خصوص در دست نیست. بنابراین، تصمیم گرفتیم که این اثر را مجدداً روی صحنه ببریم.
کریمی با اشاره به نورپردازی این اثر و چالش‌های فنی نمایش «جن زدگان» عنوان کرد: نورپردازی این اثر بر عهده آقای اتابک اسدی، از اساتید دانشگاه تهران، بوده است. یکی از ویژگی‌های خاص این اجرا، استفاده از نور چراغ‌قوه‌های شکاری به جای نورپردازی مرسوم است. دلیل این انتخاب، محدودیت امکانات و هزینه‌های بالای تولید تئاتر در شرایط کنونی بود. با این حال، این کمبود را با خلاقیت جبران کرده و تمرینات گسترده‌ای روی تکنیک‌های سایه‌بازی انجام دادیم. این ترکیب فرم و محتوا نیازمند تمرینات مداوم بود و حدود هفت تا هشت ماه زمان برد تا بازیگران به مهارت لازم برای هماهنگی میان هوش موسیقیایی و دیداری خود برسند.
ضرورت حمایت از تئاتر مستقل
او در پایان سخنانش خاطر نشان کرد: در حال حاضر، تئاتر مستقل در کشور ما نیاز مبرمی به حمایت دارد. تئاترهای تجاری و پرفروش مسیر خود را طی می‌کنند، اما حذف جشنواره تئاتر دانشگاهی، که کارخانه تولید ایده‌های نو و خلاقیت‌های تازه بود، باعث کاهش فرصت‌های اجرای آثار مستقل شده است. نمایش «جن‌زدگان» نیز در همین دسته قرار می‌گیرد و ما تلاش می‌کنیم که تئاتر مستقل باقی بماند و بتوانیم دغدغه‌های واقعی خود را روی صحنه ببریم، حتی با کمترین امکانات. بنابراین، حمایت مخاطبان و علاقه‌مندان تئاتر از چنین اجراهایی برای تداوم جریان تئاتر اندیشمندانه و مستقل ضروری است.
