سارینا شاد، یکی از هنرمندان طراحی حرکت در تئاتر که سالها در این حوزه مشغول فعالیت بوده و تا امروز با بیش از 20 گروه نمایشی همکاری داشته در گفتگو با پلاتوهنر از دغدغه‌های خود و سایر طراحان حرکت در هنر تئاتر گفت.
شاد در ابتدای سخنان خود و در پاسخ به این پرسش که اصلی‌ترین دغدغه‌اش در تئاتر چیست، اظهار داشت: اگر غمِ نان را از هنرمند بگیریم، می‌توان گفت که هر اجرا برای من تجربه‌ای تازه و فرصتی برای ایده‌پردازی‌های بی‌مرز است. از سوی دیگر، مواجهه با چالش‌های حضور بازیگر و روند تکامل او تا رسیدن به نقش، از مهم‌ترین دلایلی است که همچنان مرا در این مسیر نگه داشته است.
وقتی از او درباره تأثیر تئاتر بر مخاطب و رسالتی که این هنر بر دوش دارد سؤال شد، چنین پاسخ داد: تئاتر ذاتاً بازتابی از جامعه است. تمامی هنرها از سرِ تلاش برای رهایی و ابراز احساسات انسانی خلق شده‌اند، خواه هیجان، خواه خشم، خواه اندوه… اما در نهایت، وظیفه هنر ایجاد پرسش، کنکاش در درونیات انسان، و به چالش کشیدن تعاملات او با خود و جامعه است. تئاتر باید تفکر را بیدار کند، احساس را قلقلک دهد و آینه‌ای باشد در برابر واقعیت‌های پیرامون ما.
او در پاسخ به این‌که چقدر در آثار اخیر خود این نگاه را رعایت کرده، گفت: امیدوارم که در عمل توانسته باشم رویکرد درستی ارائه دهم، اما در نهایت این مخاطبان تئاتر هستند که باید به این پرسش پاسخ دهند.
مشکلات طراحی حرکت در تئاتر امروز
شاد به چالش‌های موجود برای طراحی حرکت در تئاترهای نوین اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلات اصلی ما، کمبود منابع و اطلاعات به‌روز است. متأسفانه کتاب‌های معتبر و مدرن در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی ما تدریس نمی‌شوند. شرایط برای ارتباط با متخصصان این حوزه فراهم نیست و هنرمندان جوان برای یادگیری ناچار به اتکا به فضای مجازی هستند. این مسئله باعث شده که فرصت آموزش اصولی و تربیت نسل جدیدی از طراحان حرکت از بین برود.
در پاسخ به این سؤال که آیا تئاتر در جامعه امروز مخاطب خاص دارد، این هنرمند چنین توضیح داد: تئاتر، ذاتاً هنری برای همه است و مخاطب خاص ندارد. اما در شرایط کنونی، دغدغه‌های مردم آن‌قدر گسترده و پیچیده شده که دیگر زمانی برای پیگیری هنر باقی نمی‌ماند. از سوی دیگر، محتوای بسیاری از نمایش‌های روی صحنه، این فاصله را عمیق‌تر کرده است. تئاتری که روزگاری به‌عنوان یک سرگرمی و تفریح شناخته می‌شد، حالا جایگاه خود را از دست داده و دیگر در اولویت‌های مردم برای گذران اوقات فراغت قرار ندارد.
او در پایان آرزوی خود برای آینده تئاتر را چنین بیان کرد: ای‌کاش شرایطی فراهم می‌شد که استعدادهای هنری، بدون دغدغه‌های مالی، حمایت می‌شدند و ذات حقیقی هنر می‌توانست پاسخگوی نان و حیات هنرمند باشد. هنرمند به تعامل نیاز دارد؛ به تعامل با خود و جامعه. بهتر است از تئاترهای به‌ظاهر فاخر با هزینه‌های گزاف فاصله بگیریم و بر اساس غرایز شخصی، برای جامعه هنری تصمیم‌گیری نکنیم. باید از پیش‌داوری درباره درست و غلط بودن شیوه‌های اجرایی فاصله بگیریم تا هنرمندان بتوانند بدون ترس و قضاوت، جسارت حضور در صحنه را تجربه کنند.
درمورد طراحی حرکت در تئاتر بیشتر بخوانید:
تئاتر بیومکانیک؛ هنر حرکت و بدن در خلق تاثیرات بصری
