فرحان فرحناک کارگردان مستند «آرایشگرد» در گفتگو با پلاتو هنر درباره شکل گیری مستند خود بیان کرد: به این دلیل که در رشته سینما در حال تحصیل هستم، واحدهایی به اسم مستندسازی ۱ و ۲ و کارگردانی و با آقایان احمد الستی و رضا چوبینه این کلاس‌ها را داشتیم. در این کلاس به ما گفتند که باید مستندی بسازیم و در ابتدا هم باید طرح آن را ارائه می‌دادیم. من چند وقتی بود که ایده یک آرایشگر جوانی که به کوچه پس کوچه‌ها می‌رود و موهای کارتن خواب‌ها و افراد معتاد را کار می‌کند در فضای مجازی به‌صورت واقعی دیده بودم و ذهنم را درگیر خود کرده بود تا اثری را در رابطه با آن بسازم.
وی ادامه داد: وقتی که من با این پروسه درسی مواجه شدم، تصمیم گرفتم که این را به عنوان طرح ارائه بدهم و اجرایی کنم. طرح من در آن ترم تنها نمره ۲۰ سه کلاس مستندسازی شد و بعد هم به سراغ ساخت آن رفتم ولی به دلیل مشکلی که برای همان آرایشگر واقعی افتاد، تصمیم گرفتم از تهران به قم بروم و یک آرایشگری را پیدا کنم که این کار را برای بچه‌های شهر خودمان انجام بدهد.
فرحناک درباره پروسه تولید مستند «آرایشگرد» توضیح داد: پروسه پیش تولید این کار شروع شد در حالی که واقعا من علاقه آن‌چنانی به مستندسازی نداشتم و اولین تجربه‌ام بود و استرس زیادی هم داشتم. اما توکل کردیم و دوربین موبایل را به دست گرفتیم و با کمک دوستانی که داشتم به طور سه یا چهار هفته رفتیم تا لابه‌لای چنین آدم‌هایی زندگی کنیم و از آن‌ها تصویر بگیریم. خیلی تجربه شیرینی بود. «آرایشگرد» روایت مو به موی سه دوره از زندگی کارتن خواب‌ها و افراد معتاد شهر قم را نشان می‌دهد که از یک فضای تیره و تاریک به یک فضای روشن می‌رویم؛ از کوچه و پارک، گرمخانه و بعد به کمپ ترک اعتیاد می‌رسیم.
سعی کردم در اوج زیبایی این آدم‌ها، زشتی اعتیاد را نشان بدهم
این مستندساز با بیان اینکه تلاش کرده تا یک مستند زیبا را به تصویر بکشد، گفت: من تمام سعی‌ام را کردم تا یک مستند زیبا، یک تصویر زیبا از این وضعیت نشان بدهم که برخلاف آنچه که ما در مستندهای اعتیاد می‌بینیم و همه جا چرک و کثیف است و پای آتش هستند و… سعی کردم در اوج زیبایی این آدم‌ها، زشتی اعتیاد را نشان بدهم. نمی‌دانم در این کار موفق بودم یا نه که این به نظر مخاطبان و کارشناسان که این مستند را می‌بینند، برمی‌گردد. مثلا در مستند یک آقایی بود، به قدری ادبیات زیبا و قشنگی داشت که اگر شما این آدم را در خیابان می‌دیدین، محال ممکن بود که فکر کنید این آقا معتاد است.
وی افزود: معتاد بودن یک چیز عجیب و غریب نیست و انگار یک قطع امید کردن از زندگی این آدم‌ها است که به یکباره خود را می‌بازند. ما که اطرافیانشان هستیم اگر کمکی از دستمان بربیاید این است که فقط فضایی را برایشان فراهم نکنیم که سرخورده‌تر بشوند و بتوانیم با آن‌ها حرف بزنیم و کمک‌شان کنیم. یکی از مهم‌ترین دلایلی که به سمت اعتیاد رفته‌اند، این بوده که کسی نبوده تا آن‌ها را یاری بدهد و کسی نبوده که پای حرف‌ها و غم‌هایشان بنشیند و به همین دلیل به سمت اعتیاد رفته‌اند. یک کارخانه‌دار بوده و در یک شب ورشکست می‌شود و کسی هم نبوده که حرف‌هایش را گوش دهد و سمت اعتیاد رفته است که فقط خودش را خالی کند.
فرحان فرحناک در بخش دیگری از صحبت‌های خود بیان کرد: برنامه‌ریزی مبنی بر اینکه از چه آدم‌هایی و با چه سوال‌هایی روبرو بشوم، نداشتم. یعنی هرآنچه شما در «آرایشگرد» می‌بینید به صورت بداهه و بدون برنامه‌ریزی اتفاق افتاده است. یک برنامه‌ریزی کلی وجود داشته است که مثلا می‌خواهم پارک را بگیرم و حتی گرمخانه بعدش هم بداهه اتفاق افتاد. این خیلی برای من جذاب بود که از پیش مشخص نشده بود. مستند باید همین‌قدر واقعی باشد.
وی اضافه کرد: وقتی که این مستند ساخته شد و برای درس مستندسازی ۲ و کارگردانی ۳ ارائه شد، باز تنها نمره ۲۰ بین سه کلاس بودم و نظر استادان و مدیریت جلب شد. به دعوت آقای الستی یک اکرانی هم برای دانشجویان ورودی کارشناسی ارشد سینما گذاشتم و مدیر گروه ما آقای امیرحسین همتی و آقای پروفسور محمود گلابچی مدیریت دانشگاه دیدند و همه از من حمایت کردند و گفتند حیف است که این مستند فقط پروژه کلاسی باشد و می‌توانی روی آن کار کنی و به جشنواره‌ها بفرستی. این حمایت باعث شد که شروع کنم و پروسه حرفهای آن را طی کنم و مراحل صداگذاری و طراحی پوستر، آهنگسازی مجدد و خیلی چیزهای دیگر را مجدد انجام دادم و درنهایت با مدیریت علی محمد اقبال دار به پخش‌کنندگی فیلم ایران، فیلمم را ارسال کردم و قرارداد دو ساله بستم که به جشنواره‌های معتبر بین‌المللی ارسال شود تا به امید خدا ببینیم چه اتفاقی برایش می‌افتد.
مسئولین پای حرف ما ننشستند
این مستندساز درباره گله خود از مسئولان گفت: من دانشجوی سینما هستم و کارم فیلمسازی است. از مسئولان شهر قم گله دارم. از اداره کل بهزیستی استان قم که همکاری لازم برای ساخت این مستند را با من نداشتند و به جای اینکه من جوان را حمایت کنند تا درباره این معضل فیلم بسازم، بیشتر سنگ جلوی پای من گذاشتند و مجوزی که به من دادند مبنی بر این بود که هرگونه فیلمبرداری، تصویربرداری، ضبط صدا از مراجعه کنندگان و معتادان ممنوع است، در غیر این صورت این مجوز برای ساخت مستند «آرایشگرد» صادر می‌شود. با وجود اینکه من نامه از دانشگاه و معرفی‌نامه داشتم و با وجود این‌ها، این مجوز را به این شکل به من دادند. من گفتم خب چطور این مستند را بسازم؟ گفتند با گزارش نویسی. این واقعا گله‌ست. من از هدف خودم و آن قدرت و انرژی خودم کم نکردم و مستندم را ساختم اما ای کاش فضایی فراهم شود که این نهادهای دولتی بیایند و با نیروهای جوانی که در فکر کمک به جامعه هستند، همکاری کنند. «آرایشگرد» پای حرفهای معتادان و کارتن خواب‌ها نشست اما مسئولین پای حرف ما ننشستند.
اکران «آرایشگرد» در پلاتو هنر
فرحناک درباره اکران این مستند بیان کرد: برای پخش و اکران مستند داخل ایران فعلا با هیچ ارگان و سازمانی صحبت نکرده‌ام و به احتمال زیاد تا اواخر همین ماه شهریور، اکران مستند «آرایشگرد» را در تهران با همکاری آقای محمد زارع در پلاتو هنر داشته باشیم که به زودی اخبار و اطلاعات بیشتر آن منتشر خواهد شد.
فرحان فرحناک در پایان گفت: این مستند اولین کار من در مستندسازی و سومین اثری‌ست که کارگردانی می‌کنم. دو اثر قبلی تجربی و داستانی بودند و الان هم در پیش تولید یک فیلم کوتاه به نام «به بهشت نمی‌روم» هستم که نویسنده و کارگردان آن خودم هستم. همچنین مشغول بازی در یک سریالی به تهیه کنندگی آقای اکبر تحویلیان و کارگردانی آقای محمدرضا خردمندان هستم. بیشتر فعالیت من در حوزه بازیگری بوده است. یکی از کارهایی که در آن به عنوان بازیگر حضور داشتم، سریال «صبح آخرین روز» بود که داستان زندگی یکی از دانشمندان هسته‌ای آقای مجید شهریاری بود. این سریال به کارگردانی آقای حسین تبریزی و تهیه کنندگی آقای مصطفی علمی فرد از شبکه دو پخش شد که من نقش جوانی و نوجوانی آقای شهریاری و پسرشان را بازی کردم. همچنین در فیلم سینمایی «پینگ پنگ» به نویسندگی و کارگردانی احسان روحی و دانوش یزدان پناه حضور داشتم.
بیشتر بخوانید:
- تدوینگر باتجربه یک‌بار دیگر فیلمنامه را می‌نویسد
- با پیش زمینه تئاتر به تمام کارهایم رسیدم/ بچه‌ها کمک می‌کنند پویا بمانیم
محمد زکی زاده
