به گزارش پلاتو هنر، امروز ۳۱ خرداد صدمین زادروز عزت‌الله انتظامی بازیگر فقید و صاحب سبک سینما، تئاتر و تلویزیون ایران، پدر مجید انتظامی، آهنگساز مطرح کشور است. او متولد سال ۱۳۰۳ در تهران است که در 26 مرداد 1398 دار فانی را وداع گفت.

عزت‌الله انتظامی جز بازیگرانی است که از تئاتر به سینما آمد و تلاشش برای فرو رفتن در قالب یک نقش، ستودنی بود. نقش مشدحسن در فیلم سینمایی «گاو» اوج درخشش این هنرمند در بازیگری بود.

این هنرمند فقید سال ۱۳۸۲ به عنوان چهره ماندگار فرهنگ انتخاب شد. انتخاب بهترین اثر از میان تعداد نقش‌آفرینی‌های ماندگار او دشوار است اما بعضی از این آثار سینمایی‌اش آنقدر ماندگار شده‌اند که حتی بعضی از دیالوگ‌های عزت‌الله انتظامی با گذشت سالیان سال زبان به زبان می‌چرخند.

از جوایز و افتخارات عزت‌الله انتظامی می‌توان به جایزه‌ بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم «گاو» از جشنواره‌‌ شیکاگو، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول برای فیلم‌های «گراند سینما» و «روز فرشته»، لوح تقدیر برای فیلم «ناصرالدین شاه آکتور سینما»، «خانه‌ خلوت»، تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشن خانه سینما ۱۳۸۷، تندیس بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره بین‌المللی فیلم بیروت ۲۰۰۸، نامزدی دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر ۱۳۸۴ و نامزدی دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر ۱۳۸۳ اشاره کرد.

در ادامه به دیالوگ‌های ماندگار این بازیگر فقید در تاریخ سینمای ایران نگاهی می‌اندازیم:

مش حسن، نقطه شروع مسیر درخشان آقای بازیگر

فیلم سینمایی «گاو» ساخته داریوش مهرجویی در ۱۳۴۸ با بازی درخشان عزت‌الله انتظامی، نقطه عطفی در سینمای ایران محسوب می‌شود. این اثر سینمایی برگفته از کتاب «عزاداران بیل» نوشته غلامحسین ساعدی است.

«گاو» عشق و جنون مردی روستایی به یک گاو را روایت می‌کند.

زندگی هنری عزت‌الله انتظامی در چهل‌وپنج سالگی با فیلم سینمایی «گاو» متحول شد و جایگاهی درخشان در سینمای ایران پیدا کرد. به گفته این بازیگر فقید، این نقش تولدی دوباره برای او بود که با همین نقش توانست اولین جایزه بین‌المللی‌اش را دریافت کند.

نقش‌آفرینی در این اثر ماندگار برای عزت‌الله انتظامی بسیار پیچیده و چالش‌برانگیز بود. در آوردن صدای گاو، یونجه خوردن پابه پای گاو و کوبیدن سرش به در و دیوار، نوازش عاشقانه گاو، نگاه‌های عاشقانه، شب تا صبح در طویله خوابیدن چالش‌های عجیب آقای بازیگر با این نقش بود.

عزت‌الله انتظامی در گفتگویی درباره این نقش گفته‌است: پیش از شروع فیلمبرداری، 15 روز تمام، روزی چندین ساعت گوشه طویله خانه دوستش در محلات، می‌نشست و به تک‌تک رفتار و حرکات گاو زل می‌زد و این حیوان را زیر نظر می‌گرفت و پوزخند می‌زد.

دیالوگ ماندگار عزت‌الله انتظامی در «گاو»: من مش حسن نیستم. من گاو مش حسنم.

ناصرالدین شاهِ کمال‌الملک

«کمال‌الملک» محصول ۱۳۶۳ دومین همکاری عزت‌الله انتظامی با علی حاتمی بود. انتظامی در نقش ناصرالدین‌شاه قاجاری بود که کمال‌الملک در خدمت او بود. باوجود اینکه ناصرالدین شاه قدر هنر نقاش را بیشتر از بقیه می‌دانست، آزارش هم به هنرمند نقاش کم نرسید.

دیالوگ ماندگار عزت‌الله انتظامی در «کمال‌الملک»: هنر مزرعه بلال نیست که هر سال محصولش بهتر شود. از ستاره‌های آسمان هم یکی می‌شود کوکب درخشان، الباقی سوسو می‌زنند.

«ناصرالدین شاه آکتور سینما»؛ ادای دین به تاریخ سینمای ایران

فیلم سینمایی «ناصرالدین شاه آکتور سینما» ساخته محسن مخملباف، محصول سال ۱۳۷۰ ادای دینی به تاریخ سینمای ایران بود که عزت‌الله انتظامی نقش اول این اثر سینمایی را بازی می‌کند.

«ناصرالدین شاه آکتور سینما» فیلمی دارای جلوه‌هایی بصری ویژه در سینمای ایران است که بر خلاف تصور از عنصر رویاپردازی به مراتب استفاده می‌شود و به کمک آن به خلق تصویر فانتزی به نقطه تلفیق سینما و سیاست می‌رسد و عناصر سیاسی را با یک فضای هنری و سینما با زیرکی به مخاطب ارائه می‌دهد. این اثر سینمایی همیشه در حافظه تاریخی مخاطبان سینمای ایران به یادگار می‌ماند.

فضای کلاسیک و نوستالژیک «ناصرالدین شاه آکتور سینما» در کنار مرور تاریخی یک دوره مهم و اثرگذاردر سینمای ایران یکی از ویژگی‌های بارز این اثر سینمایی است. به حضور شخصیت اصلی زن داستان نیز که توسط فاطعمه معتمدآریا بازسازی می‌شود، در تاثیرگذاری این فیلم می‌توان اشاره کرد.

دیالوگ ماندگار عزت‌الله انتظامی در «ناصرالدین شاه آکتور سینما»:

ناصرالدین شاه: آخر چرا گاو؟ کجای ما به گاو می‌رود؟
عکاسباشی: اگر حس بگیرید همه جایتان. این درس اول بازیگری است.

«روسری آبی»

عزت‌الله انتظامی یکی از متفاوت‌ترین نقش های خود را در «روسری آبی» ساخته رخشان بنی‌اعتماد سال ۱۳۷۳ به یادگار گذاشته‌است.

او در نقش مردی ثروتمندی است که بچه‌هایش دوره‌اش کرده‌اند اما عاشق یکی از کارگرهایش می‌شود. بچه‌هایش که با او مخالف‌اند، غوغا راه می‌اندازند…

دیالوگ ماندگار عزت‌الله انتظامی در «روسری آبی» :‌ رسول رحمانی امروز مرد. این که اینجا ایستاده، می‌خواد با نوبر کردانی، دختر غربتی پاپتی بی‌کس‌وکار، بمونه تا بمیره… خوشبختی اون چیزی نیست که هر کسی از بیرون ببینه. خوشبختی تو دل آدمه. دل که خوش باشه، خوشبختی.

این هنرمند در طول فعالیت هنری‌اش در 55 فیلم سینمایی به ایفای نقش پرداخته‌است. «گاو»، «آقای هالو»، «پستچی»، «صادق کرده»، «ستارخان»، «دایره مینا»، «ملکوت» و … آثار این هنرمند فقید پیش از انقلاب است. پرکارترین دهه‌های بازیگری انتظامی دهه60  و 70 است که 28 فیلم در کارنامه هنری خود به جا گذاشته است. دهه هشتاد آخرین دهه حضور انتظامی در عرصه بازیگری بود و در دهه 90 دیگر نپذیرفت در هیچ فیلمی حضور داشته باشد.

سمیرا اسدیان