به گزارش پلاتو هنر، ۲۷ اردیبهشت روز جهانی ساز کمانچه است. کمانچه یکی از سازهای اصیل ایرانی در دوران صفویه و قاجاریه در هنر باستان است که در سراسر دنیا، مردم با شنیدن این ساز به یاد کیهان کلهر می‌افتند.
در ابتدا بر اساس شنیده‌ها ادعا شده بود اکه این ساز متعلق به آذربایجان است و به ایران تعلقی ندارد اما وجود شواهدی از ساخت ساز کمانچه توسط ایرانیان، خلاف این ادعا را ثابت می‌کند.
ساز کمانچه، تاریخ مردم سرزمین ما را با هر حالتی روایت می‌کند و در موسیقی قومی بخش‌های مختلف ایران نظیر ترکمنی، آذربایجانی، لری، بختیاری و… نقش به‌سزایی دارد. این ساز اصیل ایرانی موفق شده‌است به ثبت جهانی در سازمان یونسکو برسد.
کمانچه یک ساز زهی است که توسط آرشه یا کمانه نواخته می‌شود. چوب درخت توت و افرا معمولا برای ساختن کمانچه استفاده می‌شود. کاسه قسمت اصلی تشکیل دهنده‌ی ساز کمانچه است که به شکل کروی یا مخروطی ناقص ساخته می شود. معمولا کمانچه‌ای که کاسه‌ی آن‌ها به شکل مخروط ناقص ساخته می‌شود را به صورت پشت باز درست می‌کنند. این نوع کمانچه بیشتر در استان لرستان رایج است و به‌هنگام نواختن به علت وزن سبک، صدایی قوی و شفاف ایجاد می‌کند.
به طور کلی صدای کمانچه به جنس چوب، شکل کاسه، اندازه ساز، جنس پوست و ضخامت کاسه بستگی دارد.
امیر مظاهری نوازنده کمانچه و ویلون است. او تاکنون با گروه «سایه» به سرپرستی ادیب فروزان، گروه «فروزان» به سرپرستی سیاوش عبدی، گروه «هوران» به سرپرستی بهروز قهاری، ارکستر «شرر» به سرپرستی علیرضا حاج علیشیر، گروه «تارنوش» به سرپرستی بهنام جهان بیگلو همکاری داشته‌است.
به بهانه روز ملی کمانچه با این هنرمند گفتگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
امیر مظاهری با اشاره به علاقه‌اش به کمانچه گفت: ویولن اولین ساز حرفه‌ای من در عرصه موسیقی بود. از زمانی‌که کمانچه را در دستان کیهان کلهر دیدم و کنسرت ایشان به تماشای هنر این هنرمند نشستم، به ساز کمانچه علاقه‌مند شدم و به صورت حرفه‌ای نوازندگی این ساز را آغاز کردم.
این نوازنده درباره مشکلات و دغدغه‌های کمانچه‌نوازان عنوان کرد: قیمت و ارزش مالی ساز کمانچه و اجزای تشکیل‌دهنده این ساز، معضل بزرگی است که کمانچه‌نوازها با آن‌ها دست و پنچه نرم می‌کنند و چون ساز خوب قیمت بالایی دارد، هنرجو در ابتدا باید با سازی فعالیت حرفه‌ای خود را شروع کند که صدای خوشایندی ایجاد نمی‌کند. از طرفی هم از کارافتادگی سیم و آرشه برای نوازندگان حرفه‌ای دغدغه بزرگی است که با آن مواجه می‌شوند.
او ادامه داد: یکی دیگر از معضلات کمانچه‌نوازان، تالیف کتاب در این زمینه است. در قسمت آموزش، کوک‌شدن و نوازندگی مطالب متغیری وجود دارد.
کمانچه ساز مهجوری است که نیاز به مرمت دارد
این هنرمند اظهار کرد: ساز کمانچه در این سال‌ها به خوبی موفق بوده‌است خود را به مخاطب خود ارائه دهد. کیهان کلهر کسی است که توانسته این ساز را به سراسر دنیا معرفی کند اما به تکامل و اصلاحات بسیاری نیاز دارد. البته در مورد ساز کمانچه یکی سری از باورهای عموم مردم و اهالی موسیقی نیز باید اصلاح شود، به دلیل اینکه یک سری بر این باور هستند که تصنیف‌های گذشته باید با کمانچه نواخته شود و با موسیقی الکترونیک و مدرن تلفیق نمی‌شود.
این نوازنده درباره جایگاه تک‌نوازی کمانچه در ارکستر تصریح کرد: کوک ساز کمانچه به خاطر اینکه در سرما و گرما و به صورت کلی در شرایط محیطی بهم می‌خورد، در تک‌نوازی و همراه با ارکستر دچار مشکلاتی می‌شود در صورتی که سازهای زهی این مشکل را ندارند.
امیر مظاهری در پایان گفت: کمانچه در این سال‌ها ساز مهجوری واقع شده است که نیاز به نگاهی عمیق‌تری دارد. ایرانیان این ساز را بسیار دوست دارند اما باید بیشتر روی کوک، تکنیک و آموزش این ساز زمان گذاشته شود.
سمیرا اسدیان
بیشتر بخوانید:
