به گزارش پلاتو هنر، رومانتیسم و باروک دو جنبش هنری برجسته در تاریخ هنر و ادبیات هستند که هر یک در شرایط تاریخی خاصی پدید آمدند و تاثیرات عمیقی بر فرهنگ و هنر زمان خود بنیان نهادند. این دو سبک، در عین وجود تفاوت‌های زمانی و فلسفی، در برخی جنبه‌ها شباهت‌هایی چشمگیر دارند. در این گزارش به بررسی این دو سبک، تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها در زمینه‌های مختلف خواهیم پرداخت.
رومانتیسم: بیان احساسات و آزادی فردی
رومانتیسم جنبشی هنری، ادبی و فلسفی بود که در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی در اروپا ظهور کرد. این سبک واکنشی علیه عقل‌گرایی و منطق محوری عصر روشنگری و همچنین مکانیزم‌های انقلاب صنعتی بود. رومانتیسم بر ارزش‌های احساسی، فردیت، طبیعت و تخیل تأکید می‌کرد.
در ادبیات، آثار نویسندگانی چون ویلیام وردزورث، جان کیتس و لرد بایرون نمایانگر زیبایی‌شناسی رومانتیسم است. در هنرهای تجسمی نیز نقاشانی همچون ویلیام ترنر و کاسپار دیوید فریدریش با تصاویری از طبیعت بکر و صحنه‌های احساسی، جوهر این سبک را به تصویر کشیدند.
ویژگی‌های برجسته رومانتیسم
تاکید بر احساسات: احساسات قوی و تجربه‌های شخصی جایگزین عقل‌گرایی شدند.
طبیعت‌گرایی: طبیعت به‌عنوان منبع الهام و مکانی برای یافتن معنا و آرامش مورد توجه قرار گرفت.
شورش علیه سنت: رومانتیست‌ها قوانین و هنجارهای کلاسیک را رد کردند و به بیان فردی پرداختند.
باروک: شکوه و اغراق در هنر
به طور خلاصه، باروک سبکی هنری بود که از اواخر قرن شانزدهم تا اواسط قرن هجدهم میلادی در اروپا رواج یافت. این سبک، برخلاف مینیمالیسم و نظم رنسانس، بر اغراق، شکوه و نمایش تجمل تاکید داشت. باروک به ویژه تحت حمایت کلیسای کاتولیک به عنوان ابزاری برای مقابله با اصلاحات پروتستانی شکل گرفت و هدف آن تاثیرگذاری بر مخاطب از طریق احساسات و شکوه بصری بود.
هنرمندان بزرگی چون کاراواجو، روبنس و برنینی در نقاشی، مجسمه‌سازی و معماری باروک، آثاری خلق کردند که حس عظمت و درام را به تصویر می‌کشیدند. در موسیقی نیز، آهنگسازانی همچون باخ و ویوالدی نمایانگر روح باروک بودند.
ویژگی‌های برجسته باروک
اغراق و درام: تصاویر و فضاهای باروک با جزئیات پیچیده و اغراق‌آمیز طراحی شده‌اند.
حس حرکت: باروک اغلب از خطوط منحنی و ترکیب‌بندی پویا برای القای حرکت و انرژی استفاده می‌کند.
تاثیرگذاری احساسی: این سبک تلاش می‌کند تا تاثیری عمیق بر مخاطب بگذارد و او را به تحسین وادارد.
وجوه تشابه میان رومانتیسم و باروک
تاکید بر احساسات: هر دو سبک، برخلاف سبک‌های کلاسیک، به احساسات و تاثیرگذاری عاطفی اهمیت می‌دهند. درحالی که باروک از اغراق بصری و ترکیب‌بندی‌های دراماتیک برای تحریک احساسات استفاده می‌کند، رومانتیسم این احساسات را از طریق طبیعت و بیان شخصی به تصویر می‌کشد.
بیان فردیت: باروک با استفاده از جزئیات پیچیده و تصاویر منحصر به فرد و رومانتیسم با تاکید بر تخیل و بیان فردی، هر دو به خلق آثاری با روحی شخصی و ویژه خود پرداخته‌اند.
تاثیرگذاری بصری و حسی: هر دو سبک از عناصر بصری و حسی برای ارتباط با مخاطب استفاده می‌کنند. در باروک این امر از طریق شکوه و جزئیات فنی و در رومانتیسم از طریق مناظر طبیعی و تصویرسازی تخیلی تحقق می‌یابد.
تفاوت‌های میان رومانتیسم و باروک
زمینه تاریخی: باروک در دورانی شکل گرفت که اروپا درگیر اصلاحات مذهبی و تحولات کلیسایی بود، در حالی که رومانتیسم در واکنش به انقلاب صنعتی و عقل‌گرایی روشنگری ظهور کرد.
منبع الهام: باروک اغلب از مذهب و اسطوره‌ها الهام می‌گیرد، در حالی که رومانتیسم به طبیعت و تجربه‌های شخصی تکیه دارد.
رویکرد هنری: باروک بر شکوه و تزئینات اغراق‌آمیز تاکید دارد، اما رومانتیسم با تاکید بر سادگی طبیعت و ارزش‌های انسانی، از زیاده‌روی‌های بصری فاصله می‌گیرد.
هدف: باروک بیشتر به دنبال تاثیرگذاری از طریق زیبایی‌شناسی عظمت و نمایش قدرت است، اما رومانتیسم به جست و جوی معنای زندگی و ارتباط انسان با طبیعت و درون خویش می‌پردازد.
تجلی در هنرهای مختلف
در معماری، باروک با استفاده از جزئیات فراوان، طاق‌های منحنی، و گنبدهای عظیم شناخته می‌شود، درحالی‌که رومانتیسم در معماری بیشتر به بازسازی سبک‌های گوتیک و ایجاد فضاهای نوستالژیک علاقه‌مند است.
در ادبیات، باروک با اشعار حماسی و نمایشنامه‌های پرشکوه نظیر آثار کالدرون دو لا بارکا شناخته می‌شود، اما رومانتیسم در آثار شاعران و نویسندگانی چون وردزورث و گوته به شکلی عمیق‌تر و احساسی‌تر بروز می‌کند.
رومانتیسم و باروک هر دو به خلق آثاری غنی و تاثیرگذار پرداخته‌اند، اما رویکردها و اهداف متفاوتی داشته‌اند. باروک با شکوه و اغراق خود، جلوه‌ای از قدرت و مذهب را به نمایش می‌گذارد، در حالی که رومانتیسم با تمرکز بر احساسات و فردیت، مخاطب را به سفری درونی و عاطفی دعوت می‌کند. با این حال، هر دو سبک در تاکید بر احساسات و تاثیرگذاری حسی، نشان از قدرت بی‌پایان هنر در بازتاب روح انسانی دارند.
انتهای گزارش / بیشتر بخوانید:
بازدید از موزه های هنری تهران؛ آشنایی با تاریخ هنر ایران و جهان»
