به گزارش پلاتو هنر، موسیقی روی مغز، احساسات، عواطف و عمکرد بدن انسان، تاثیر شیمیایی و بیولوژیکی قابل توجهی می‌گذارد اما امروزه تاثیر موسیقی در حیوانات و گیاهان و تغییرات بیولوژیکی این گونه‌ها هم چشمگیر است و جایگاه درمانی موسیقی توسط محقق‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اثرات فیزیولوژیکی موسیقی در ذهن و روان انسان ثابت شده است. تاثیر موسیقی بر حیوانات و تغییرات در فیزیولوژی، شیمی مغز و مورفولوژی ناشی از موسیقی در مدل‌های حیوانی مورد مطالعه قرار گرفته است و شواهدی را ارائه می‌کند که نشان می‌دهد موسیقی ممکن است حیوانات را مشابه انسان‌ها تحت تأثیر قرار دهد. اطلاعات در مورد تاثیر موسیقی بر حیوانات نشان می‌دهد که ارائه موسیقی ممکن است به عنوان وسیله‌ای برای بهبود رفاه حیوانات آزمایشگاهی، مانند غنی‌سازی محیط، کاهش استرس و اصلاح رفتار آن‌ها مورد استفاده قرار گیرد.
موضوع تاثیر موسیقی بر حیوانات گسترده و پیچیده است اما به صورت کلی امواج صوتی در بدن حیوانات باعث شکل‌گیری طیف گسترده‌ای از تغییرات فیزیولوژیکی و پاسخ می‌شود. صداهای ناگهانی باعث افزایش هیجان و ترشح هورمون آدرنالین می‌شود و از طرفی دیگر صداهای آشنا و ملایم سیستم عصبی حیوانات را آرام می‌کند.
در ادامه به صورت جزئی‌تر به تاثیر موسیقی بر حیوانات نگاهی می‌اندازیم.
تاثیر موسیقی بر حیوانات/ ایجاد حس نگرانی تا کاهش اضطراب
تاثیر موسیقی بر سگ‌ها؛ بر اساس تحقیقات انجام‌شده از تاثیر موسیقی بر حیوانات، موسیقی کلاسیک به کاهش اضطراب، کاهش ضربان قلب و مشکلات خواب در سگ‌ها کمک می‌کند، به این خاطر موسیقی ملایم صدایی شبیه به صدای ضربان قلب مادر برای این حیوان تداعی می‌کند. سگ‌ها به موسیقی پاپ نسبت به کلاسیک کمتر واکنش نشان می‌دهند اما موسیقی متال حس نگرانی در وجودشان ایجاد می‌کند و اضطراب را در وجودشان تشدید می‌کند.
با وجود اینکه نوع موسیقی برای حیوانات اهمیت دارد اما صدا و محدوده صوتی موسیقی را هم باید در مبحث تاثیر موسیقی بر حیوانات در نظر بگیریم.
دلیل علمی این موضوع هم به شنوایی قوی سگ‌ها باز می‌گردد. سگ‌ها به خاطر سرهای کوچک‌تری که نسبت به انسان دارند، می‌توانند فرکانس‌های 16 تا 100000 هرتز را بشنوند. در حقیقت هرچه سر بزرگ‌تر باشد، پستانداران، فرکانس‌های کم‌تری را می‌شنوند. به همین دلیل، برخی از صداها که انسان به شنیدن آن‌ها عادت دارد، می‌تواند برای سگ‌ها ناراحتی ایجاد کنند و حس شنوایی آن‌ها را مختل کند و یا آن‌ها را به پارس کردن و یا حرکت تشویق کند.
از آن جایی که حیوانات با نشانه‌های حسی در ارتباط هستند، موسیقی نقش درمانی موثری در حیوانات دارد. موسیقی و امواج صوتی در مغز پردازش می‌شوند و نسبت به آن‌ها واکنش ایجاد می‌شود. ملودی‌های آرام دارای نت‌های طولانی‌تر، پیچیدگی کمتر، سرعت کندتر، ریتم ثابت و فرکانس‌های صوتی پایین‌تر، با کاهش ضربان قلب سیستم عصبی، سگ‌ها را آرام می‌کند.
همین امر می‌تواند در نگه داشتن حیوان خانگی در خانه، رام کردن حیوان به هنگام استرس و اضطراب کنار حیوانات و انسان‌های ناآشنا، مسافرت با ماشین، شنیدن صدای رعد و برق، هنگام عمل جراحی و معاینه پزشکی عملکرد مثبت داشته باشد. موسیقی درمانی می‌تواند برای حیوانات خانگی مبتلا به دردهای مزمن مانند دارو عمل می‌کند و نیاز به داروهای مسکن را کاهش می‌دهد. این تکنیک موسیقی درمانی و تاثیر موسیقی بر حیوانات برای کلینیک‌های دامپزشکی و مراکز نگهداری حیوان‌ها حائز اهمیت است.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که اگر قرار است موقع تنها گذاشتن حیوان خانگی در منزل، موسیقی ملایم پخش کنید، حتما همان نوع موسیقی را در هنگام استراحت و یا بازی در محیط خانه پخش کنید تا حیوان خانگی دچار استرس نشود اما قطعا یک نوع موسیقی ممکن است پس از طولانی مدت تکراری شود و گوش‌های سگ‌ها را آزار دهد، به همین خاطر بهتر است نوع موسیقی روزانه و هفتگی تغییر کند.
و اما بر اساس تحقیقات نشان داده شده، تاثیر موسیقی بر حیوانات دیگری هم نظیر پستانداران، پرندگان، دلفین‌ها و… می‌تواند مشهود باشد و تاثیر مثبت و نقش درمانی خود را بگذارد که در ادامه به چندین مورد مشابه می‌پردازیم.
تاثیر موسیقی بر گربه‌ها؛ گربه‌ها نسبت به صدای مکیدن و خرخر حساس هستند و بیشتر گوش‌های خود را به منبع پخش موسیقی نزدیک می‌کنند. سازهای زهی در موسیقی کلاسیک انتخاب مناسب‌تری برای واکنش گربه‌ها است. به این خاطر که این حیوان به سازهای بادی علاقه شدیدی نشان نمی‌دهد. دلیل این اتفاق این است که گوش‌های این حیوان به صداهای بلند حساس است و نمی‌تواند صدای ساز بادی را تحمل کند.
البته گونه‌های مختلف گربه‌ها به موسیقی های متفاوت واکنش‌های یکسانی نشان نمی‌دهند. به طور مثال یک گربه هنگام نواختن چنگ، آن را نادیده می‌گیرد و دیگری به منبع صدا نزدیک می‌شود و با آرامش، در حوالی آن می‌نشیند اما موسیقی‌های خشن می‌تواند باعث ایجاد رفتارهای عجیب و دیوانه‌کننده‌ای در گربه‌ها شود.
تاثیر موسیقی بر پرندگان؛ واکنش پرندگان به موسیقی، بسیار به انسان شباهت دارد. البته موسیقی که پرندگان می‌شنوند، هشدار، تعیین و حفظ قلمرو و جفت‌یابی را برای آن‌ها تداعی می‌کند. در حقیقت پرندگان بیشتر موسیقی را در راستای حفظ بقای خود می‌شنوند تا صرفا شنیدن یک ملودی.
موسیقی مورد علاقه دلفین‌ها
دلفین‌ها حیوانات باهوشی هستند که از طریق صدا و صحبت‌کردن با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. دلفین‌ها به بسامدهای پایین (کمتر از ۵۰۰ هرتز) حساس نیستند اما تا ۱۰۰ کیلوهرتز را به خوبی تشخیص می‌دهند. دلفین‌ها می‌توانند با امواج صوتی بسامدهایی بیشتر از محدوده‌ی شنوایی انسان را بشنوند. موسیقی مورد دلفین‌ها فرکانس بالا و صداهای زیر است. سازهای بادی با دامنه صوتی بالا مانند فلوت و فلوت پیکولو تئجه دلفین‌ها را جلب می‌کند.
در یک پروژه مرتبط با تاثیر موسیقی بر دلفین‌ها، در یک اقیانوس با پخش موسیقی زنده از طریق بلندگوها در زیر آب، دلفین‌ها به سمت قایق آمدند و دور تا دور قایق با هیجان می‌چرخیدند و به نظر می‌رسید دلفین‌ها بسیار از آن لذت می‌بردند. از آن جایی که صدای زیر آب با صدایی که در هوا می‌شنویم بسیار متفاوت است و صدا در آب بسیار سریع‌تر منتقل می‌شود، امواج صوتی در آب با سرعت زیاد به دلفین‌ها می‌رسد.
رفتار دلفین‌ها پس از گوش دادن به موسیقی نشان می‌دهد که آن‌ها به دلیل ترشح اندورفین احساس شادی و هیجان می‌کنند، چراکه ماده شیمیایی اندورفین روی خلق‌وخو و رفتارهای دلفین‌ها تاثیر می‌گذارد. مطالعات نشان می‌دهد موسیقی کلاسیک و آثار مشهوری مانند باخ، گریگ، سن سنس، دبوسی و بتهوون با فعال شدن گیرنده‌های مواد، باعث می‌شود دلفین‌ها رفتار اجتماعی‌تر از خود نشان دهند.
دلفین‌ها علاوه بر دریافت فرکانس صوتی، توانایی درک ریتم و یادگیری صدا را دارند و می‌توانند با یک ضرب‌آهنگ با شناگران و با یکدیگر هماهنگ شوند.
تاثیر موسیقی بر ماهی‌ها؛ ماهی قرمز می‌تواند آهنگ‌های مختلف را از یکدیگر تشخیص دهد. محقق‌ها از موسیقی استفاده می‌کنند تا به
ماهی‌ها آموزش دهند با شنیدن یک آهنگ باید غذا را بجوند که به مرور زمان و با شرطی‌شدن، ماهی‌ها این ارتباط را یاد گرفتند و فقط هنگام شنیدن آهنگ درست غذا می‌خوردند.
بیشتر بخوانید:
