به گزارش پلاتو هنر، سمفونی در موسیقی کلاسیک به قطعهای گفته میشود که برای یک ارکستر سمفونیک نوشته میشود و شامل چهار موومان است.
پیمان شامی نوازنده ویولن درباره ساختار موومان یک سمفونی کلاسیک و سبک های موسیقی توضیحاتی را ارائه داده است.
بر این اساس سبک های موسیقی به ترتیب به چند دوره قرون وسطی، رنسانس، باروک، کلاسیک، رمانتیک و معاصر تقسیم میشوند. موضوعی که مورد بررسی قرار میدهیم سمفونی کلاسیک است که مهمترین دستآورد دوره کلاسیک برای موسیقی ارکسترال به حساب میآید.
سمفونی اثری طولانی است که مدت زمان اجرای آن از 20 تا 45 دقیقه است. سمفونی کلاسیک بطور معمول دارای 4 موومان (قسمت) است که از لحاظ تمپو با یکدیگر متضاد هستند و معمولا به این صورت است که موومان اول تند، موومان دوم کند، موومان سوم تمپو والس و موومان چهارم تند و حالت قهرمانی دارد.
فُرم موسیقایی این موومان ها بدین شرح است: موومان اول از لحاظ فُرم و تم مانند سونات است که دراماتیک ترین قسمت سمفونی است و در بعضی از سمفونی ها دارای مقدمهای آهسته است که حس انتظار ایجاد میکند.
موومان دوم از لحاظ فُرم، معمولا یکی از سه شکل سونات، A B A ، تم و واریاسیون را شامل میشود. تُنالیته موومان دوم معمولا تُنالیته تونیک نیست و بر تضاد سایر موومانها عمل میکند. به طور مثال اگر موومانهای اول، سوم و چهارم در تونالینه دو ماژور باشند، ممکن است قسمت دوم تونالیته فاماژور داشته باشد که این امر باعث میشود تضاد با سایر موومانها بیشتر نمایان شود.
موومان سوم اغلب بین حالت رقص گونه و یا حالتی پر توان که چندان مناسبتی با رقص ندارد در نوسان است. به طور مثال در سمفونی های موتسارت و هایدن موومان سوم حالت رقص گونه دارد ولی سمفونی های بتهوون قسمت سوم با حالت اسکرتسو (تند و پر جنب و جوش) است.
موومان چهارم یا موومان آخر سمفونی های کلاسیک بیشتر به فرم سونات یا سونات روندو است. این موومان میتواند مانند سمفونی های هایدن و موتسارت حالتی سر زنده و درخشان داشته باشد و حتی در مواردی میتواند حالتی پیروزمندانه و قهرمانی تر داشته باشد مانند سمفونی های بتهوون .
به طور کلی به این نتیجه میرسیم که هر موومان به تنهایی کامل است و تمهای ویژه خود را دارد و به ندرت یک تم از یک موومان در سایر موومان ها تکرار می شود. اما یک پارچگی و انسجام سمفونی در نتیجه دارا بودن تونالیته یکسان در سه موومان آن است و در نهایت با وجود تضادهایی که به آن اشاره شد این چهار موومان از لحاظ موسیقایی مکمل یکدیگرند. انعکاس جایگاه واالی سمفونی در اصطالحاتی همچون موسیقی سمفونیک، تاالر سمفونیک و ارکستر سمفونیک مشهود است.