به گزارش پلاتو هنر، تا به حال به برقراری ارتباط با یک ربات فکر کرده‌اید؟ در دنیای داستانی فیلمها، بارها شاهد ارتباط انسان‌ها با ربات‌ها بوده‌ایم اما چه حسی بعد از برقراری ارتباط چشمی و فیزیکی با یک ربات در دنیای واقعی خواهیم داشت؟ آیا آن ربات هم چیزی احساس خواهد کرد؟
ایمانوئل گلوب در دوره‌ای که به دلیل ویروس کرونا، اکثر مردم از برقراری ارتباط فیزیکی و دست دادن با یکدیگر خودداری می‌کردند، اینستالیشنی با حضور یک ربات برگزار کرد که تعاملی انسانی-ماشینی اما هچنان اجتماعی، با مخاطبان خود برقرار می‌کرد. او این اینستالیشن و ربات را «ارتباط» نام گذاری کرد.
تعامل با رباتی خجالتی
«ربات‌ها در حال ورود به همه بخش‌های زندگی هستند- با این وجود بیشتر مردم هنوز هیچ گونه تماس مستقیمی با آنها نداشته‌اند. اینستالیشن «ارتباط» روایتی تعاملی ارائه می‌دهد؛ تعاملی بدون ترس از لمس شدن در دوره‌ای که لمس کردن دیگر امری طبیعی یا عادی نیست.
آغوش، نوازشی صمیمانه روی شانه یا دست دادنی دوستانه، مثال‌هایی از تماس فیزیکی بی‌ریا و خالصانه هستند و از مهم‌ترین عوامل احساس تعلق داشتن به حساب می‌آیند. تماس فیزیکی می‌تواند محبت را منتقل کند، حسی از خوبی و صمیمیت ایجاد و در دشواری‌ها، اطمینان خاطر و آسودگی به ارمغان بیاورند.
زمانی تماس امری بدیهی و پیش پا افتاده در نظر گرفته شده بود اما در واقعیت جدیدی که با فاصله اجتماعی و قرنطینه شکل گرفته بود، تبدیل به امری نادر و غریبه‌تر شد. تجربه و مطالعات زیادی نشان می‌دهند که ارتباط اجتماعی از طریق تکنولوژی نیز موثر است و واکنش‌های فیزیولوژیکی قیاس پذیری را ایجاد می‌کند. ولی بدون داشتن تماس فیزیکی با دیگران، تجربه قانع‌کننده‌ای از با هم بودن حقیقی که «حضور اجتماعی» خوانده می‌شود، وجود ندارد.
«ارتباط» اینستالیشنی انسانی-ماشینی است که تعاملی در یک فضای عمومی گسترده ایجاد می‌کند. ربات KR6 R900 پشت شیشه پنجره می‌ایستد و با کنجکاوی رهگذران را می‌بیند. اگر کسی بایستد، تعاملی میان رهگذر و ربات شروع می‌شود. این رباتِ تقریبا خجالتی، با احتیاط و آرام آرام وارد رابطه‌ای تازه می‌شود. این ربات مخاطبش را دنبال می‌کند، ارتباط چشمی را حفظ می‌کند و به آرامی روی شیشه پنجره ضربه می‌زند. لحظه برقراری ارتباط واقعی، نقطه اوج این تعامل است. اگر کسی کف دستش را روی شیشه بگذارد، این ربات از سوی دیگر شیشه به آن تکیه می‌دهد و بعد از مدتی ممکن است از روی شادمانی تکانی به خود بدهد.»
این‌ها بخشی از بیانیه گلوب بود. او این اینستالیشن را از نظریه «رایانه‌ها بازیگران اجتماعی هستند» (Computers are social actors) الهام گرفته است. طبق این نظریه، مردم عموما ماشین‌های دارای ویژگی انسانی را بیشتر انسان می‌دانند تا یک ماشین. «ارتباط» رباتی انسان‌نما نیست و هیچ شباهتی هم به انسان‌ها ندارد اما با این وجود، رفتار این ربات هنگام آشنایی با یک شخص در موقعیتی اجتماعی، الهام گرفته شده از رفتار انسان‌ها است و ویژگی‌هایی مانند بازیگوشی، کنجکاوی و خجالتی بودن را از خود نشان می‌دهد.
این ربات مجهز به سیستم‌هایی است که به آن توانایی دیدن می‌دهد. ربات «ارتباط» در لحظه می‌تواند مخاطبش را ببیند و با او ارتباط برقرار کند.
با هنرمند این اینستالیشن بیشتر آشنا شوید
ایمانوئل گلوب هنرمندی اتریشی و متولد 1991 است. او در آثارش پیوند امروزی میان انسان‌ها، هوش مصنوعی و ربات‌ها را با هدف قابل تجربه و لمس کردن روابط متفاوت، بررسی می‌کند.
گلوب مقطع کارشناسی ارشد خود را در دانشگاه هنرهای کاربردی وین گذرانده است. او از سال 2020 در دانشگاه «هنرهای لینتس»، دانشجو مقطع دکتری و پژوهشگر است. بسیاری از آثار او نیز در سطح بین‌المللی به نمایش در آمده‌اند.
فاطمه زهرا معصومی
بیشتر بخوانید:
