به گزارش پلاتوهنر، اگر بخواهیم از یک ژانر صحبت کنیم که بدون در نظر گرفتن سن و سال یا جنسیت افراد، همه به آن علاقه‌مند باشند، بدون شک به یاد انیمیشن می‌افتیم. انیمیشن در دنیای فیلم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و از سال‌ها پیش، بسیاری از کشورها سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این حوزه انجام داده‌اند و آن را به عنوان یک کالای فرهنگی وارد بازار جهانی کردند.
این سرمایه‌گذاری‌ها اغلب با بازگشت سرمایه‌های کلان همراه بوده است، زیرا در تمام دنیا از انیمیشن به عنوان ابزاری برای انتقال مفاهیم استفاده می‌کنند. انیمیشن نه تنها ابزاری قوی برای روایت داستان‌ها است، بلکه قابلیت‌های هنری و خلاقانه‌ای خالقان اثر را نیز نشان می‌دهد.
با این حال، ایران هنوز در این بازار جهانی حضور فعالی ندارد. در قرن بیست و یکم، زمانی که اکثر کشورهای دنیا از انیمیشن به عنوان راهی مطمئن برای آموزش و سرگرمی استفاده می‌کنند، در کشور ما تولید انیمیشن نه تنها تعریفی خاص ندارد، بلکه به طور جدی نیز گرفته نمی‌شود. این وضعیت باعث شده که ما در بازار جهانی هیچ جایگاهی نداشته باشیم.
با این حال، نویسندگان و کارگردانانی هستند که به صورت خودجوش در این مسیر فعالیت می‌کنند و با امید به آینده‌ای بهتر برای این حوزه، از تلاش خود دست نمی‌کشند.
یکی از این افراد محمد خیراندیش است که پس از اکران فیلم «پسر دلفینی» با موفقیت چشمگیر در فروش 24 میلیاردی گیشه ایران و همچنین با بیش از فروش دو و نیم میلیون دلار در بازارهای روسیه و آسیای میانه، توانسته توجهات زیادی را جلب کند. این انیمیشن همچنین در 36 کشور جهان اکران و به 12 زبان دنیا ترجمه شده، علاوه بر آن در پلتفرم‌های «نتفلیکس» و «اپل تی وی» نیز منتشر شده است. برای شناخت بیشتر نحوه فعالیت در این حوزه و چگونگی ورود به بازارهای جهانی با این کارگردان گفتگو کردیم.
در چند سال اخیر شاهد تولید چند انیمیشن موفق بودیم، اما هچیکدام از این آثار در سطح بین‌المللی به موفقیت نرسیدند و از رسیدن به بازار جهانی ناتوان ماندند، به عنوان کارگردانی که توانست با یک انیمیشن از مرزهای ایران فراتر برود و اثر خود را در عرصه بین‌الملل معرفی کند، دلایل این موضوع را چه مسائلی ارزیابی می‌کنید؟
متاسفانه برای تولید انیمیشن در ایران، هنوز به طور جدی به نیازهای بازار جهانی توجه نمی‌شود. زمانی که انیمیشن‌ها توسط صداوسیما یا دیگر نهادهای دولتی سفارش داده می‌شوند، تولیدات بیشتر به درآمد از داخل کشور توجه دارند و اصلا به فکر فروش جهانی نیستند. این روند، که به نوعی ادامه‌دهنده فرم‌های قدیمی تولید انیمیشن است، باعث می‌شود که تولیدات ما با استانداردهای بین‌المللی فاصله داشته باشد.
به نظر من در حال حاضر، تولیدات انیمیشن ایرانی همچنان بر اساس فرم‌های قدیمی پیش می‌روند. این مشکلات نه تنها در بخش فنی و هنری بلکه در نگارش فیلمنامه و نحوه روایت داستان نیز وجود دارد. داستان‌ها، گاهی از نظر ساختار و منطق با استانداردهای جهانی همخوانی ندارند. برای مثال، در برخی انیمیشن‌ها، کاراکترها در موقعیت‌های غیرمنطقی قرار می‌گیرند یا شوخی‌های ساده‌انگارانه‌ای در داستان‌ها به کار می‌رود که حتی برای کودکان امروزی نیز جالب نیستند چه برسد به بزرگسالان!
چرا انیمیشن ایرانی نمی‌تواند جهانی شود؟
یکی از ویژگی‌های مهم تولید انیمیشن موفق، آگاهی از زبان جهانی تولید و رعایت اصولی است که در بازار جهانی پذیرفته شده است. باید قادر باشیم داستان‌های خود را طوری بسازیم که هم با فرهنگ ایرانی همخوانی داشته باشد و هم برای مخاطبان جهانی جذاب باشد. این مهارت در ایران هنوز وجود ندارد.
انیمیشن‌هایی مانند «پسر دلفینی» که هم در ایران و هم در خارج از کشور موفق بودند، نشان می‌دهند که اگر عناصر جهانی و استانداردهای تولید به درستی رعایت شوند، می‌توان به موفقیت‌های جهانی دست یافت. نکته‌ای که به آن اشاره می‌شود، این است که در ایران، هنوز تعداد زیاد از کارشناسان و هنرمندان با تجربه در این زمینه وجود ندارند و تولیدات انیمیشن بیشتر به صورت پراکنده و غیرمتمرکز انجام می‌شود.
در نهایت، برای موفقیت در بازار جهانی، باید همه مؤلفه‌ها از فیلمنامه گرفته تا طراحی کاراکترها و روایت داستان با دقت و مطابق با استانداردهای جهانی در نظر گرفته شود. این امر نیاز به همکاری و آموزش بیشتر در سطوح مختلف تولید دارد.
چرا تولیداتی که با سرمایه دولتی تولید می‌شوند از کیفیت کمتری برخوردارند و نوعی سادهانگاری در آنها دیده‌می‌شود؟
وقتی که دست‌مان در جیب دولت نیست و نیاز نباشد برای حمایت‌های دولتی تلاش کنیم، مجبور خواهیم شد که به کیفیت و تخصص در تولید اهمیت بیشتری بدهیم.
به عنوان مثال، اگر تولید انیمیشن به فروش و رضایت مردم بستگی داشته باشد، تولیدکنندگان برای جلب نظر مخاطب، از سرمایه‌های خود برای تولید انیمیشن با کیفیت استفاده می‌کنند و این رویکرد از این که صرفاً به دنبال دریافت بودجه از نهادهای دولتی باشند، متفاوت خواهد بود. همانطور که گفته شد، اما تولیدات باید به گونه‌ای پیش رود که مردم برای دیدن آن هزینه و از آنها حمایت کنند، نه اینکه تولیدکنندگان همیشه دستشان در جیب دولت باشد.
بزرگ‌ترین مشکل انیمیشن‌های ایرانی، عدم توجه کافی به استانداردهای جهانی است. بسیاری از کارگردانان ایرانی هنوز از فاکتورهای لازم برای تولید انیمیشن با کیفیت جهانی غافل هستند.
در بسیاری از موارد، انیمیشن‌ها فقط به دلیل نیاز به بودجه‌های دولتی ساخته می‌شوند درصورتی که اگر به انیمیشن‌های موفق دنیا نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که موفقیت‌های آنها نه به دلیل حمایت‌های دولتی، بلکه به دلیل کیفیت و تلاش تیم‌های تولیدی است که توانسته‌اند مخاطبان جهانی را جذب کنند. به همین دلیل، وقتی که در ایران، یک انیمیشن تنها به دلیل داشتن یک سفارش دولتی ساخته می‌شود، بعید است که به فروش و موفقیت جهانی دست یابد.
درمورد محمد خیراندیش و فیلم «پسر دلفینی» بیشتر بخوانید:
«لوپتو» و «پسر دلفینی» ویژه روز مادر روی پرده سینماها
انیمیشن «پسر دلفینی» به کارگردانی محمد خیراندیش را در پلتفرم «فیلیمو» تماشا کنید.
