به گزارش پلاتو هنر، فیلم مستند «ضد قهرمان» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی عارف افشار که روایتی صریح از زندگی صادق خلخالی است در بخش مسابقه ملی و بخش آوینی هجدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند نمایش داده شده است.
همچنین کاظم دانشی به عنوان مشاور با این پروژه همکاری داشته است.
افشار پیش از این مستند «برزخی‌ها» که روایتی جنجالی از حواشی فیلم سینمایی «برزخی‌ها»، اولین فیلم توقیفی پس از انقلاب بود را تولید کرده است.
فیلم مستند «ضدقهرمان» سال گذشته به جشنواره «سینماحقیقت» ارائه شد اما به دلایل مختلف با نمایش فیلم مخالفت شد. اکنون به بهانه حضور موفق فیلم مستند «ضد قهرمان» در هجدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت با عارف افشار تهیه‌کننده و کارگردان این فیلم مستند گفتگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
گفتنی است فیلم مستند «ضد قهرمان» به تهیه‌کنندگی عارف افشار در هجدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت نامزد بهترین فیلم شد.
صادق خلخالی؛ ضد قهرمانی که فراموش شده است
افشار درباره محوریت «ضد قهرمان» توضیح داد: فیلم مستند «ضد قهرمان» داستان تقابل دو تفکر و جریان فکری و سیاسی متفاوت، یک گروه به نمایندگی صادق خلخالی و بنی‌صدر گروهی دیگر به نمایندگی سید محمد بهشتی و شهید قدوسی در چندین موقعیت خاص از چندسال پیش از انقلاب تا چند سال پس از انقلاب اسلامی را نشان می‌دهد. اوج درگیری این ۲ جریان فکری که در بالاترین سطح حاکمیت مربوط به سال‌های ۵۸ – ۵۹ می‌شود اما از سال ۶۰ این تقابل علنی و در پایان منجر به شهادت آقای بهشتی شد.
این کارگردان درباره ایده ساخت این مستند ادامه داد: پرداختن به موضوعات تاریخی، پرونده‌های تاریخی در دوره معاصر بسیار برایم جذاب است. در ادامه ساخت مستند «برزخی‌ها» باید به این موضوع پی می‌بردم که چه تفکری باعث شد ایرج تفکری حکم اعدام بگیرد که باید این جنس رفتار را ریشه‌یابی می‌کردم و مصادیق رفتارها را به تصویر می‌کشیدم. در حقیقت این مسائل سوالات ذهنی من و نسل من هستند.
عارف افشار عنوان کرد: ما در این مستند دنبال این موضوع بودیم که صادق خلخالی در وقوع و اوایل انقلاب برای بسیاری از افراد قهرمان بوده است. در این فیلم ابتدا می‌گوییم که او قهرمان چه کسانی بوده است و پس از آن می‌گوییم او طبیعتاً یک ضدقهرمان (شهید بهشتی و شهید قدوسی) هم داشته است. همچنین به این موضوع می‌پردازیم که چطور در طول تاریخ جای این ۲ جریان سیاسی عوض می‌شود و صادق خلخالی اکنون کاملاً یک ضدقهرمان فراموش شده است.
هیچ کس دوست ندارد درباره خلخالی حرف بزند
این مستندساز از چالش‌های ساخت فیلم گفت: بزرگ‌ترین چالش ساخت مستند «ضد قهرمان» این بود که تعدادی از افراد چه در گروه موافق و چه در گروه مخالف حاضر به صحبت درباره صادق خلخالی نبوده‌اند. جالب است که پس از ۴۵ سال افرادی دوست ندارند درباره صادق خلخالی صحبت کنند. یکی از مخالفان خلخالی هادی غفاری بود که حاضر نشد جلوی دوربین بیاید.
او ادامه داد: به همین خاطر پروسه ساخت فیلم طولانی‌تر از تصور ما پیش رفت. به طور مثال برای گفتگو با یک شخصی چندین ماه در انتظار بودیم و در این مدت هم مدام درحال تعامل با شخص بودیم تا نظرش را برای همراهی و گفتگو جلب کنیم.
کارگردان «ضدقهرمان» درباره روند تولید این فیلم گفت: برای ساخت فیلم مستند «ضد قهرمان» در ابتدا از منابع مکتوب و مصاحبه‌های غیرضبطی بررسی و پژوهش‌های گسترده‌ای انجام دادیم و از دل پژوهش‌ها داستان خود را استخراج کردیم و به سمت ساخت فیلم رفتیم.
او ادامه داد: پژوهش این مستند سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ صورت گرفت اما تولید این کار تقریباً زمستان ۱۴۰۱ شروع شد. ما در ۳ استان اردبیل، قم و تهران فیلمبرداری داشتیم که حدود دو سال فیلمبرداری فیلم طول کشید. بیشتر مصاحبه‌ها در شهر تهران انجام شد اما بخشی از مستند هم در اردبیل (خانه و خانواده آقای خلخالی) و قم (دفتر کار صادق خلخالی) انجام شد.
باید به عرضه و ارائه‌ی فیلم مستند در ایران نگاه جدی‌تری شود
یکی از منابع فیلم مستند «ضدقهرمان» کتاب زندگینامه خودنوشت آقای خلخالی در ۲ جلد است. او تمام زندگی خودش را بدون روتوش در این کتاب روایت کرده است. در این کتاب درباره اعدام ۴ نفر از امرای ارتش در شب پس از پیروزی انقلاب، اعدام افرادی که پیش از انقلاب در کارهای دولتی مشغول به فعالیت بودند و … صحبت شده است که همه آن‌ها جنبه تاریخی دارند.
عارف افشار در پایان درباره جایگاه مستندسازی در سینمای ایران گفت: مستندسازی در ایران در وضعیت و جایگاه خوبی قرار دارد اما بهادادن به مستند به معنای پخش و توزیع متاسفانه وضعیت خوبی ندارد. مهم ترین بخش ساخت یک مستند عرضه و ارائه‌ی آن است تا مخاطب بتواند فیلم را ببینید. امیدوارم به بستر پخش فیلم مستند جدی‌تر فکر و پرداخته شود. من همراه با گروه تولید تلاش کردیم با وجود محدودیت‌های مالی بهترین نسخه را ارائه دهیم.
بیشتر بخوانید:
