سید مجتبی طباطبایی کارگردان فیلم سینمایی «اخت الرضا» که از اواخر مهرماه اکران خود در سینماهای کشور را آغاز کرده است، در گفتگو با پلاتو هنر درباره شکل گیری ایده ساخت این فیلم سینمایی گفت: چند دلیل برای ساخت این اثر وجود داشت؛ در وهله اول علاقه خود من نسبت به کار در تاریخ اسلام و مطالعات زمینه ای که در این حوزه داشتم و کارهای رسانه ای که انجام داده بودم. نزدیک به یک دهه در کارهای مختلف چه در محتوا و چه در تهیه و تولید آثار تاریخی حضور داشتم و خود این تجربه، انگیزه ما را برای کار در این حوزه دوچندان می کرد.
وی افزود: تولیدات رسانه ای متعددی درباره حضرات معصومین داشتم به ویژه اثری که با عنوان «ارحام مطهره» کار کردیم که درباره مادران و همسران ائمه بود که من در همانجا متوجه این قضیه شدم که بانوان و زنان اسلام به شدت در تولید اثر جای کار دارند و این ها همه دست به دست هم داد تا ایده اولیه در ذهن ما شکل بگیرد و درنهایت پیمودن این راه و اینکه به بانوان نزدیک به حضرات معصومین بپردازیم، بسیار مشکل به نظر می رسید. اما خداراشکر با حمایت و پشتیبانی آستان مقدس حضرت معصومه (س) و با مشارکت شبکه کربلا وابسته به عتبه حسینی طی یک تفاهم اولیه بنا بر این گذاشته شد که یک اثر مستند داکیو درام درباره حضرت معصومه (س) ساخته شود.
او ادامه داد: خود ایده اولیه ما را به این سمت برد که کم کم به قصه پر و بال بدهیم و به سمت کار بلند سینمایی رهنمون کنیم. یکی از دلایل دیگر برای ساخت این فیلم سینمایی هم‌جواری و هم‌زیستی من در شهر قم و کنار حضرت معصومه (س) بود و این سوال همیشگی که با خود همراه داشتم که چه شد که سفر حضرت فاطمه معصومه (س) ناتمام ماند؟ دلیل آن چه بود و چرا ایشان به مرو نرسیدند؟ و تمام این ها سوالاتی بود که به دنبال ایده ای بودیم تا بتوانیم به آن ها جواب بدهیم.
طباطبایی درباره سختی های تولید این اثر توضیح داد: سختی ما در این کار دوچندان بود، جدای اینکه به یک موضوع مذهبی و دینی پرداختیم، فیلم درباره یک شخصیت بانو بود و این سختی‌های بیشتری به دنبال داشت. می خواستیم درباره دختر و خواهر امام صحبت کنیم و فیلم بسازیم و باید به این شخصیت نزدیک می شدیم. بخشی از سختی آن از نظر تاریخی بود، منابع و دسترسی به آن ها محدود و سخت بود و خود همین ملاحظات سختی کار را بیشتر می کرد. اما با حمایت آستان ما تمام تلاش خود را به کار بستیم که علاوه بر اینکه به بُعد هنری کار بپردازیم، به بُعد محتوای کار هم دقت کافی و وافی را داشته باشیم. سعی کردیم کار دارای یک محتوایی باشد که از نظر تاریخی مورد توافق اکثریت قرار بگیرد. نگاه مستند و جدی تری به فیلم داشتیم و مقداری از فضای شخصیت پردازی و درام پردازی و… فاصله گرفته و سعی کردیم تخیل خود را کنار بگذاریم و آنچه در تاریخ ثبت شده است را به تصویر بکشیم.
وی افزود: بنا بر ملاحظات دینی و ملی تصویر حضرت را نشان ندادیم و داستان را از سه منظر روایت کردیم که این خودش به ما کمک کرد تا بتوانیم دکوپاژ را پیش ببریم و فیلم را به تصویر بکشیم. ما به تمام حساسیت ها احترام گذاشتیم و سعی کردیم دو بال محتوا و تکنیک را داشته باشیم.
این کارگردان درباره وضعیت اکران و فروش فیلم «اخت الرضا» بیان کرد: خود من از ابتدای کار که داشتیم به تولید می رسیدیم و تمام این دوران و باتوجه به تجربیاتی که در تئاترهای آیینی داشتم، اعتقاد قلبی داشتم که چنین فیلم هایی مخاطب خاص خود را داشته و مورد اقبال عموم قرار می گیرند. فیلمی که بر مبنای ایدئولوژی و معرفی شخصیت تاریخ اسلام است اما آنقدر که این اعتقاد برای من و برخی از دوستانمان راسخ بود، شاید بعضی از عزیزانی که قرار بود ما را در این راه کمک کنند، برایشان جا نیفتاد و باورپذیر نبود که یک فیلمی با این مختصات بتواند فروش این چنینی داشته باشد. به نظرم اگر با یک رویکرد مناسب تری به این فیلم نگاه می کردیم، عدد فروش حال حاضر فیلم می توانست دو یا سه برابر باشد. اما با توجه به اینکه اولین اثر در این قالب و مدیوم و ظرفیت بود؛ یک مستند داکیو درام بود و چهره و به اصطلاح سلبریتی داخلش نبود و همچنین روایت مستندگونه داشت تا داستان پردازی و تخیل پردازی، با همه این اوصاف به نظرم اقبال خوبی شد.
طباطبایی ادامه داد: واقعیت مطلب این است که از این جهت راضی نیستم که شک ندارم اگر رویکرد مناسب تری اتخاذ می کردیم و بهتر و بیشتر باور می کردیم، اتفاقات خیلی بهتری رخ می داد و دلیل این مدعای من هم این است که وقتی فیلم کم کم اکران خود را به روزهای پایان می رساند تازه به اکران های بین الملل و اتفاقات این چنینی دارند وارد می شوند. از طبقات و اقشار و جاهای مختلفی تقاضاهای متعددی برای اکران فیلم وجود دارد و این خودش نوید این را می دهد که کارهای دیگری در این زمینه انجام شود و این حقیقت است که ما در این زمینه آثار دچار فقر در عرصه سینما هستیم.
کارگردان «اخت الرضا» درباره علاقه شخصی خود نسبت به کار کردن در حوزه تاریخی مطرح کرد: بیش از یک دهه است که در جایگاه های مختلفِ کارهای تاریخی فعالیت می کنم. واقعا این حوزه علاقه شخصی من است به این دلیل که می دانم داستان های زیادی در تاریخ است که می توانیم آن ها را روایت کنیم. شخصیت های بی نظیری به خصوص در حوزه زنان داریم که قابل ارائه است و از طرف دیگر تاریخ بسیار غنی هم داریم. چه تاریخ کشور عزیزمان ایران و چه تاریخ اسلام و شیعه که شخصیت های بسیار بی نظیری داریم که قابل ارائه هستند. هرچند که کارهای تاریخی بسیار سخت است و ملاحظات خاص خود را دارد و خیلی از کارها هم در همان پیش تولید و یا میانه راه متوقف شده است. به نظرم می توانیم با ارائه شخصیت ها و داستان های واقعی و ارزنده و اصیلی که در فرهنگ ایران و جهان اسلام و تشیع داریم، مخاطبان خود را به جای رهنمون کردن به سمت سریال های ترکیه ای یا سریال های کره ای، به واقعیت ها و ثروت های سرزمین خود رهنمون کنیم.
طباطبایی درباره کارهای بعدی خود گفت: یکی دو طرح تاریخی دارم که آن ها را پیگیری می کنم تا ببینم آیا می توان برایشان جذب حمایت کنیم یا نه. جالب است وقتی کاری را تولید می‌کنید، افراد با اما و اگر پای کار می آیند و وقتی کار تولید می شود همه حمایت و پشتیبانی می کنند و کافی است کار بعدی ات را بخواهی شروع کنی که دوباره انگار باید از صفر شروع کنی. یعنی دوباره باید به دایره جلب اعتماد وارد شوید. این قضیه سختی کار را دوچندان می کند.
سید مجتبی طباطبایی کارگردان «اخت الرضا» در پایان گفت: از عزیزانی که در اکران های مردمی و سیار و به ویژه در سینما آمدند و فیلم را دیدند و این نکته را ثابت کردند که فیلم های این چنینی مثل «اخت الرضا» می توانند در سبد فرهنگی خانوار قرار بگیرند، سپاسگزارم. من بازخوردهای خیلی خوبی از اکران فیلم دیدم و علیرغم نقص هایی که بنا بر دلایل مختلفی دارد، دارد جای خود را پیدا می کند. از همه عزیزان تقاضا دارم از تولید فیلم های این چنینی آن هم در فضای فعلی فرهنگ کشور حمایت کنند و متولیان امر را به اینکه این فیلم ها هم مخاطب خود را دارند دلگرم کنند و منتظر ننشینند تا فیلم ها به تلویزیون بیاید و اکران عمومی اش به اتمام برسد. فیلم سینمایی را باید در سینما دید.
بیشتر بخوانید:
«بالاتر از نور» و تجربه سوگ میان آدم‌ها/ انیمیشن باید فانتزی باشد
محمد زکی زاده
