به گزارش پلاتو هنر به نقل از رسانه‌های اتریشی، فروش رکوردشکن پرتره‌ای از گوستاو کلیمت، نقاش برجسته مدرنیست اتریشی، به مبلغ ۳۲ میلیون دلار با شکست مواجه شده است. پس از آنکه توافق‌نامه‌ای برای جبران خلأهای آشکار در پیشینه این اثر به نتیجه نرسید، خریدار ناشناس در ماه گذشته از خرید انصراف داد.
مسیر اثر گوستاو کلیمت از 1917 تا به امروز
خانه حراج ایم کینسکی در وین در آغاز سال ۲۰۲۴ از کشف هیجان‌انگیز اثر پرتره دوشیزه لیزر (۱۹۱۷) خبر داد. این اثر تنها از طریق یک عکس سیاه‌وسفید مربوط به سال ۱۹۲۵ شناخته شده بود. در حراجی مورد انتظار در آوریل، این نقاشی به یک خریدار ناشناس از هنگ‌کنگ فروخته شد. مبلغ ۳۰ میلیون یورو (معادل ۳۲ میلیون دلار در آن زمان) در حد پایین برآورد پیش‌فروش قرار داشت، اما رکورد بالاترین قیمت فروش در حراجی در اتریش را شکست.
از همان ابتدای معرفی، این نقاشی با بحث‌هایی درباره خلاهای نگران‌کننده در سابقه عمومی‌اش روبه‌رو بود. موضوع زمانی پیچیده‌تر شد که وارث قانونی جدیدی اندکی پس از انجام فروش ظاهر شد.
این شاهکار نادر کلیمت در سال ۲۰۲۲ به فروشنده کنونی به ارث رسیده بود، اما با پرسش‌های جدی درباره گذشته‌اش همراه بود. فاصله میان عکس سال ۱۹۲۵ (که نشان می‌دهد اثر در اختیار خانواده لیزر بوده) تا سال ۱۹۶۱ (زمانی که نقاشی در خانواده فروشنده ثبت شده) در ابهام کامل است. این دوره شامل الحاق اتریش به آلمان نازی (۱۹۳۸ تا ۱۹۴۵) است، زمانی که جمعیت یهودی به شدت تحت آزار قرار گرفتند و صدها هزار نفر مجبور به مهاجرت شدند.
وارثان پرتره «دوشیزه لیزر» اثر گوستاو کلیمت
ارنست پلوئیل، یکی از مدیران ایم کینسکی و کارشناس حقوق هنری، نقاشی را بررسی کرده و مدعی شد که هیچ مدرکی دال بر غارت یا مصادره غیرقانونی آن وجود ندارد. اما تلاش‌ها برای ترسیم مسیر جابجایی نقاشی با اختلاف در هویت سوژه نقاشی پیچیده شد. دو دختر نوجوان در خانواده‌های آدولف و یوستوس لیزر وجود داشتند که هر یک ممکن بود سوژه باشند. (نقاشی هرگز به پایان نرسید و پس از مرگ کلیمت در سال ۱۹۱۸ از کارگاه او بازیابی شد.)
خانه حراج پیشنهاد داده بود که هنریت لیزر، همسر سابق یوستوس، این اثر را سفارش داده، زیرا عکس سال ۱۹۲۵ نشان می‌دهد که اثر در خانه او آویزان بوده. هنریت در سال ۱۹۴۲ به آشویتس تبعید شد و به قتل رسید.
در تأیید این روایت، روزنامه اتریشی در اشتاندارد در اسناد آرشیوی موجود در موزه هنر مدرن وین (Mumok) تحقیق کرده و مدعی شد نقاشی احتمالاً پس از توقیف دارایی‌های هنریت توسط نازی‌ها از سر ناچاری فروخته شده است. گفته می‌شود این اثر را آدولف هاگنائر، عضو حزب نازی و داماد پیش‌خدمت سابق هنریت، خریداری کرده و بعدها به دختر خود داده که در سال ۲۰۲۲ درگذشت. با وجود آنکه هر دو دختر خانواده لیزر از هولوکاست جان سالم به در بردند، هیچ‌یک پس از جنگ ادعایی نسبت به نقاشی مطرح نکردند.
برای حل ابهام درباره هویت سوژه و پیشینه اثر، فروشندگان با وارثان قانونی آدولف و هنریت لیزر به توافقی خصوصی دست یافتند که نیمی از درآمد حاصل از فروش را به آن‌ها بدهند؛ به این معنا که هر اثری که در دوران نازی‌ها به‌دست آمده، ذاتاً غیرقانونی محسوب می‌شود.
اما پس از فروش، دو وارث جدید که در توافق اولیه گنجانده نشده بودند ظاهر شدند. آن‌ها از نسل برادر مارگارته، هانس، بودند و اگر نقاشی واقعاً توسط پدرشان سفارش داده شده بود، آن‌ها نیز باید سهمی می‌داشتند.
خریدار که برنده مزایده بود، قبل از تکمیل خرید، تلاش کرد با همه وارثان شناخته‌شده آدولف و هنریت توافق‌نامه غرامت امضا کند. تقریباً همه توافق‌نامه‌ها حاصل شد، اما یکی از وارثان هانس حاضر به امضای توافق نشد. به گزارش در اشتاندارد، در نهایت فروش در ماه مارس لغو شد.
خانه حراج ایم کینسکی در برابر درخواست برای اظهار نظر درباره ادعاهای در اشتاندارد پاسخی نداد. این روزنامه تخمین زده که هزینه ناشی از این فروش ناموفق برای خانه حراج ممکن است به حدود ۱.۵ میلیون یورو (۱.۷ میلیون دلار) برسد.
بیشتر بخوانید:
