نقاش رنسانس قرن شانزدهم اسپانیا، لوئیس د مورالس، چشمی تیزبین برای نمایشهای دراماتیک داشت. در یکی از صحنههای “مویه بر مسیح”، بدن بیجان عیسی در آغوش مادرش افتاده، رنگپریده و خونآلود. در نقاشی “ستایش مجوسیان”، یکی از مجوسها (ملکیور) روی چهار دستوپا خم شده، لبهایش جمع شده تا پای مسیح را ببوسد، در حالیکه چهرهی معصومانه مسیح انگار میگوید: «من؟ واقعاً؟»
اثر «مسیح در حال حمل صلیب» (حدود ۱۵۶۵) از مورالس که اخیراً توسط موزه گتی در لسآنجلس خریداری و مرمت شده، از نظر بیانی دستکمی از دیگر آثارش ندارد. چهرهی مسیح لاغر و رنجکشیده است، زیر بار صلیب که بر شانهاش فشار میآورد و مفاصل انگشتانش از شدت تلاش سرخ شدهاند. او در قامت نیمتنه و از پسزمینهای سیاه و خالص بیرون آمده، در حالیکه ردای قهوهای-سرخ بر تن دارد و زخمهای تاج خار هنوز خون میریزند. همین واقعگرایی مذهبی باعث شد مورالس در زمان حیاتش به لقب «ال دیوینو» (الهی) شناخته شود.
تیموتی پاتس، مدیر موزه گتی، در بیانیهای گفت: «جزئیات فوقالعاده دقیق در چهره، موها، اشکها و پیشانی خونآلود مسیح این اثر را به یکی از شاهکارهای بزرگ نقاشی اسپانیای قرن شانزدهم بدل کرده. این اثر بیانی قدرتمند از ایمان کاتولیک است؛ همانطور که در اندیشههای عارفان بزرگ اسپانیایی نمود یافته.»
مورالس که گاه با معاصر مشهورش «ال گرکو» مقایسه میشود، تحت تأثیر مکتب لومباردی (وابسته به لئوناردو داوینچی) و نقاشان رنسانس شمالی اروپا بود. گفته میشود که نزد نقاش فلاندری هرناندو استورمیو آموزش دیده و بیشتر دوران ۵۰ ساله کاریاش را در شهر باداخوس در جنوب غربی اسپانیا گذراند؛ جایی که کارگاهش سفارشهای متعددی برای محرابها و نقاشیهای مذهبی دریافت میکرد. در سال ۱۵۸۰، گفته میشود که فیلیپ دوم او را برای تزئین قصر سلطنتی «ال اسکوریال» در حومه مادرید دعوت کرد.
موضوع «مسیح در حال حمل صلیب» یکی از مضامینی بود که مورالس بارها در طول عمرش به آن بازگشت. نسخهای از این اثر الهامگرفته از کار سباستیانو دل پیومبو، نقاش ونیزی محبوب در میان سفارشدهندگان اسپانیایی در نیمه نخست قرن شانزدهم، بود. در دهه ۱۶۳۰، سفیر اسپانیا در رم، فرناندو د سیلوا، یکی از این نسخهها را سفارش داد که بعدها در موزه هرمیتاژ در سنپترزبورگ قرار گرفت (گرچه موزه پرادو نیز نسخهای مشابه در مجموعه خود دارد).
تابلویی که به گتی رسید، در شرایط خوبی نبود. با لایهای از ورنی تیره و رنگپریده پوشیده شده بود و در قرن هجدهم یا نوزدهم با نوارهای چوبی در اطراف بزرگتر شده بود. این تغییرات با رنگآمیزی روی لبههای اثر اصلی پنهان شده بودند. مرمتگر «کاری رینر» با استفاده از میکروسکوپ و اسکالپل، رنگهای اضافی را بهدقت برداشت؛ نوارهای چوبی در جای خود باقی ماندند و برای پوشاندن آنها، قاب مناسبی انتخاب شد.
رینر گفت: «در گسترش قبلی تصویر، صلیب مسیح بزرگتر شده بود و چینهای ردای او تغییر کرده بود. حذف رنگهای غیر اصلی کاری زمانبر و دشوار بود، اما باعث شد نقاشی به نسخهی مورد نظر هنرمند اصلی نزدیکتر شود.»
زمانی که این تابلو در سال ۲۰۲۱ در حراجخانه آلمانی ناگل عرضه شد، در ابتدا به کارگاه مورالس نسبت داده شد و برآورد قیمتی آن تنها ۱۰ هزار یورو (۱۲ هزار دلار) بود. اما این نسبت تغییر کرد و اثر با قیمت ۱.۲ میلیون یورو (۱.۴ میلیون دلار) به فروش رسید. گالری دانیل کتز در لندن آن را به موزه گتی فروخت.
داویده گاسپاروتو، کیوریتور موزه گتی، گفت: «آثار امضادار مورالس بهندرت در بازار عرضه میشوند. این نقاشی با بیانی فوقالعاده فرصتی ارزشمند برای غنیتر کردن مجموعه ما با اثری از یکی از چهرههای کلیدی هنر قرن شانزدهم اسپانیا است.»
این نقاشی از اول ماه مه در پاویون شمالی موزه گتی، در کنار آثاری از ال گرکو، تیتیان و پائولو ورونزه به نمایش گذاشته خواهد شد.