به گزارش پلاتو هنر، مهرداد فلاح نقاش و نماینده هنری خانواده صادق تبریزی به بهانه حضور مجموعه «ریتم خط» این هنرمند در هفدهمین حراج تهران خوانشی بر این مجموعه داشته است.
او یادداشتی در اختیار پلاتو هنر قرار داده که به شرح زیر است:
«صادق تبریزی پیشگام فقید مکتب سقاخانه و از پایه گذاران نقاشیخط در ایران است که این روزها شاهد درخشش آثار او در بازار هنر هستیم؛ هنرمندی که در تابلوهایش خطوط سرکش، رنگ‌هاي الوان، دلدادگان مغموم، اسب‌هاي خرامان و سواران کماندار حضوری همیشگی دارند و پرده‌های او را مي‌توان آخرين تصاوير باشكوهِ نسلي دانست که تبریزی يکي از نمايندگان شاخص آن است؛ نسل نخستينِ مدرنيست‌هاي ايراني عمدتاً با کنش هويت‌محور که با ارجاع به سنت‌هاي تصویری گذشته کارشان اغلب ذيل مکتب «سقاخانه» و هنر نوسنت‌گرا قرار مي‌گيرد. اين نسل نوسنت گرا بر آن بود تا شناسنامه ايراني براي کار خود دست و پا کند و در عین حال سنت گریز نیز بود. تبریزی از اين منظر جلوه خاصي از فرهنگ ايراني را با تابلوهايش به نمايش مي‌گذارد. زن، اسب، سوار و عشاق در کنار خوشنویسی و نقوش سنتی؛ عناصر محدودِ تابلوهاي اويند. عناصر و نقوش او مطابق با الگوي کهن نقاشي ايراني است؛ با اين تفاوت که ترکيب‌بندي مدرن، خطوط ساده و مهم‌تر از آن کليت اثر منطبق با هندسه نقاشي مدرن است. او در اين آثار فضاي سنتي نگارگري ايران را به زمان حال پيوند مي‌زند؛ در عين حال برخي کارهايش همنشینی و ترکیبی از فيگور و خط است.
صادق تبریزی در شکل‌گیری تحولات بصری در نقاشی خط سهم بسزایی دارد. هنرمندانی همچون تبریزی، زنده رودی و پیلارام را می‌توان سردمداران جریانی دانست که از خط نویسی به مثابه صناعت پرهیز داشتند و بر همین منوال، ارزش تخیل و نگاه خلاقانه را بالاتر از صناعت می‌دانستند. این جان‌مایه کنش هنری تبریزی است که در مفهوم «خلاقیت» صورت بندی می‌شود. تبریزی خیلی زود دریافت که در کالیگرافی نمی‌شود زیاد در قالب سنتی ماند؛ هر چند کالیگرافی می‌تواند یاریگر هنرمند باشد، اما تمام کننده کنش او نیست. برای تولید یک اثر نقاشیخط، نیاز نیست شما خوشنویسی سنتی را در سطوح بالا بیاموزید، ولی برای آن که بخواهید به خلاقیتی دست پیدا کنید، می‌بایست بر ریشه‌های سنتی ماجرا یعنی آناتومی حروف مسلط باشید.
تبریزی نخستین خط نگاره را سال 1338 روی قطعات سرامیک در کارگاه سرامیک‌سازی اداره هنرهای زیبا اجرا کرد. از اجرای خط ثلث در کتیبه لاجوردی گرفته تا خط نوشته‌ها روی سفالینه‌ها، صرفاً جنبه‌های زیبایی شناسی حروف و خطوط را مدّنظر داشت و به هیچ روی آنها را برای خوانده شدن اجرا نمی‌کرد. او در دهه‌های چهل و پنجاه شمسی، شیوه‌ای از خط نگاری آزاد و رها را ابداع کرد که بدون توجه به معنای حروف و کلمات، در قالب ترکیب‌بندی‌هایی تازه به ساحت کالیگرافی مدرن نزدیک می‌شد. از این منظر می‌توان گفت او جزو نخستین هنرمندانی بود که معیارهای زیباشناختی هنر نقاشیخط را ارتقا بخشید.
آثار دهه پنجاهِ او کیفیتی چشمگیرتر با بیانی نوین دارد. مجموعه آثار او با عنوان «ریتم خط» از مهم‌ترین دستاوردهای نقاشانه این هنرمند در استفاده از عنصر خط به مثابه موتیفی تزیینی در عرصه نقاشی معاصر ایران و خاورمیانه است. او در این ژانر خاص از آثار نقاشیخط به بیان و تصویر کردن احساساتش در نظامی نشانه‌ای و پر رمز و راز می‌پردازد و با عبور از قواعد مرسوم خوشنویسی، تمام کوشش خود را در بازخوانی ماهیت بصری عناصر نگارشی و جنبه‌های گوناگون دلالت گری حروف متمرکز می‌کند. به این ترتیب نوعی خط‌نگاری نوین مبتنی بر خلاقیتی تکوینی را به نمایش می‌گذارد. مواجهه فرمالیستی هنرمند با فرم‌های آشنای خط فارسی که از معنی تهی شده‌اند، موقعیتی تازه از همگامی خط و نقش را در کالبد بوم به تصویر می‌کشد؛ ساختاری انتزاعی و پویا که به واسطه ریتم، حرکت و فرم دوردار حروف در آن، روایتی منسجم از لتریسم مسحورکننده را پیش روی مخاطب می‌گذارد. می‌توان گفت در مجموعه “ریتم خط”، مرزی میان خط نگاری و نقاشی به چشم نمی‌خورد. شیوه چیدمان مواج و متلاطم فرم‌ها، با تکیه بر یک کنش حسی و با تأکید بر عنصر تکرار، اساس هنر تبریزی را تشکیل می‌دهد. بازی با تکرار نشانه‌ها ذات خط و جادوی سادگی آن را در برابر دیدگان بیننده آشکار می‌سازد.
در حراج ۳۰ تیر تهران، اثری بدون عنوان از همین مجموعه مربوط به دهه ۹۰ به رقم یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان چکش خورد تا به این ترتیب، مجموعه ریتم خطهای تبریزی نخستین تجربه خود را در حراج تهران پشت سر گذارد ،هر چند ۱۲ سال از ارائه آخرین نمونه از این مجموعه در یک حراج، گذشته است.
آثار تبریزی واجد زوایای متنوعی است: رنگ‌بندی‌های زنده، درخشان و روشن، پیکره‌های متناسب انسانی و جانوری، کمپوزیسیون پایدار و استوار از خطوط و سطوح هندسی و تکنیک اجرایی فوق دقیق به دور از هرگونه شلختگی و ریخت‌وپاش، از جمله ویژگی‌های هنر اوست. میشل تاپیه هنرشناس نامدار فرانسوی که سال‌ها پیش لحظه‌هایی – به تعبیر خود- با کیفیت نادر را، نزد تبریزی در خانه‌اش در تهران گذرانده بود؛ پرده‌های این هنرمند را آثاری کاملاً بی نقص و نوعی حادثه جویی زیباشناسانة «رازِ دل گو» می‌داند؛ نقاشی‌هایی با وفور اخلاقی- زیبایی شناسانه و به همین دلیل، در مقوله‌ای بسیار والا.
صادق تبریزی هنرمندی است که توجهي به فقدان‌ها ندارد. کار او دفاع از ايجابيت زيبايي و تصوير است. سخن آخر درباره تبریزی این که او یک ایده است. ایده‌ای برای یک نحوه نگرش ویژه به جهان و تصویر جهان. ایده‌های ناب هرگز تکرار نمی‌شوند و همواره یکه باقی می‌مانند.»
اثر صادق تبریزی به قیمت 1 میلیارد و 700 هزار تومان در هفدهمین دوره حراج تهران چکش خورد.
بیشتر بخوانید:
